برهان قاطع صفحه 57

می توان ویژگی های مناظرات آن حضرت را در موارد زیر خلاصه کرد:

1.مناظره بر اساس مشترکات قابل قبول

امام رضا (علیه السلام) که آشنایی کاملی با فن مناظره داشتند هنگام مناظره، تمامی جوانب امر از قبیل احترام به مشترکات قابل قبول طرف مناظره را رعایت می کردند چون هنگامی که مأمون از بزرگ مسیحیان (جاثلیق) خواست که با امام مناظره کند او گفت چگونه با کسی بحث کنم که به کتابی استدلال می کند که من آن را قبول ندارم و به گفتار پیامبری احتجاج می کند که من به او ایمان ندارم؟ و حضرت فرمودند: «ای مرد مسیحی! اگر از انجیل برایت دلیل بیاورم می پذیری؟» جاثلیق گفت: «آری»(1)

همچنین هنگام مناظره با دیگر افراد، امام براساس آن چیزهایی که طرف مقابل قبول داشت مناظره می نمودند و البته فراست و هوشیاری امام در تمام این مناظرات اعجاب آور است و با دانشمندان اسلامی نیز با آیات و روایات و عقل بحث می نمودند و چون حضرت احاطه کامل بر بحث داشتند اگر مناظره کنندگان اشتباهی می کردند اشتباه آن ها را گوشزد می نمودند. لازم به ذکر است که برپایی این مناظرات توسط مأمون اکثر اوقات بدون هماهنگی با امام رضا (علیه السلام) بود اما آن حضرت بدون اکراهی آن را می پذیرفتند و حاضر به مناظره می شدند.

2. احترام برای مناظره کنندگان