قلب، عقل، علم و کلام از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 16

دريافت حق از طريق قلب (29)

ترتيـب رسـوخ ايمـان در قلــب انســان

«اِنَّمَــا الْمُــــؤْمِنُـــونَ الَّـــذيــنَ اِذا ذُكِـــرَ اللّــهُ وَجِلَــتْ قُلُــوبُهُــمْ وَ...،»

«مؤمنين، تنها كساني هستند كه وقتي ياد خدا به ميان آمد دل‌هايشان مي‌تپد و وقتي آيات او برايشان تلاوت مي‌شود ايمانشان زيادتر مي‌گردد و بر پروردگار خود تـوكّل مي‌كنند.» (2 / انفال)

نـور ايمـان بـه تدريج در دل تـابيـده مي‌شـود و هم‌چنان رو به زيادي مي‌گذارد تا به حـدّ تمـام رسيـده و حقيقتش كامل شود.

مـرتبـه اول آن كـه همـان تـأثـر قلـب اسـت، عبـارت اسـت از وجـل و تـرس و

(30) قلب، عقل، علم و كلام

تكـان خـوردن دل در هنگام ذكر خدا و جمله «اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذينَ اِذا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ...،» (2 / انفال) اشـاره به آن اسـت .

اين ايمان هم‌چنان رو به انبساط نهاده و شروع به ريشه دواندن در دل مي‌كند و در اثر سير در آيات دال بر خداي تعالي و هم‌چنين آياتي كه انسان را به سوي معارف حقّه راهبري مي‌كند در دل شاخ و برگ مي‌زند، به طوري كه هرقدر مؤمن بيشتر در آن آيات سير و تأمل كند ايمانش قوي‌تر و زيادتر مي‌گردد، تا آن جا كه به مرحله يقين برسد و جملـه «...وَ اِذا تُلِيَتْ عَلَيْهِـمْ ءايتُــهُ زادَتْهُــمْ ايمنـــا،» (2 / انفال) اشــاره بــه آن است.

وقتي ايمان انسان زياد گشته و به حدي از كمال رسيد كه مقام پروردگارش را و موقعيت خود را شناخت و به واقع مطلب پي برده و فهميد كه تمامي امور به دست خداي سبحان است و هموست يگانه ربي كه تمام موجودات به سوي او بازگشت مي‌كنند، در اين موقع بر خود حق و واجب مي‌داند كه بر او توكّل كرده و تابع اراده او شود و او را در تمامي مهمات زندگي خود وكيل گرفته و به آن‌چه را كه او در مسير زندگي‌اش مقدّر مي‌كنــد رضــا داده و بر طبــق شــرايــع و احكــامش عمــل كنــد، اوامـر و نواهي‌اش را به كار بنــدد و جملـه «...وَ عَلي رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ،» (2 / انفال) اشاره به همين معناست.