قلب، عقل، علم و کلام از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 34

روش تعليـم قـرآن، مبتني بر حـس و عقل و الهام

«فَبَعَثَ اللّهُ غُرابا يَبْحَثُ فِي الاَْرْضِ...،»

«خدا زاغي را برانگيخت، كه در زمين مي‌كاويد، تا بدو نشان دهد چگونه جسد بـرادر را بپــوشـانـــد... .» (31 / مائده)

بيانات قرآني در گسترش معارف ديني و آموختن علوم نافع به مردم اين روش را داشته كه راجع به جزئياتي كه خواص حسي دارد پاي حس را پيش كشيده و كلماتي چــون: «آيـا نـديـدي؟ نمي‌بينيد؟ ديـديـد؟ مگر نمي‌بينيد؟» و امثال آن را به كار مي‌برد.

درباره كليات عقلي كه به امور كلّي مادي و يا غيرمادي ارتباط دارد، گرچه بيرون از

(62) قلب، عقل، علم و كلام

محيط ماده و مادّيات و حس باشد، به‌طور جزم عقل را معتبر دانسته است، چون غالب آياتي كه مربوط به مبدأ و معاد بوده جملاتي از قبيل «براي مردمي كه تعقل مي‌كنند، مــردمــي كه فكــر مي‌كنند، مردمي كه متذكّر مي‌شوند، مردمي كه فهم مي‌كنند،» و امثال‌آن به‌كار مي‌برد.

و در قضاياي عملي كه به خير و شر و سود و زيان در كار و تقوي و زشتي مربوط است به الهام الهي استناد نموده و چيزهايي را كه با تذكّر آن‌ها انسان الهام باطني خود را درك مي‌كند، تذكر مي‌دهد و جملاتي از قبيل: «اين براي شما بهتر است، همانا دلش گناهكار است ، اين دو گناه است، گناه و ستم ناحق، خدا رهنمايي نمي‌كند،» و امثال آن به كار مي‌بـرد. دقّت فرمائيد. (1)

1- الميــــــزان ج 10، ص 167 .

روش تعليم قرآن، مبتني بر حس و عقل و الهام (63)