قلب، عقل، علم و کلام از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 41

خـداي عـزّوجـلّ، كـلام خود را بر همين اساس به جريان انداخته و عقل را به نيرويي تعريف كرده كه انسان در دينش از آن بهره‌مند شود و به وسيلـه آن راه را به سوي حقايق معارف و اعمـال صـالـح پيـدا نمـوده و پيـش بگيـرد. پس اگر عقل انسان در چنيـن مجـرايـي قـرار نگيـرد و قلمـرو علمـش بـه چهـار ديواري خير و شرهاي دنيــوي محــدود گــردد، ديگـــر عقـــل نــاميـــده نمـي‌شـــود .

«اگــر مـا مي‌شنيـديـم و تعقـل مي‌كـرديـم ديگر از دوزخيان نمي‌بوديم!» (10 / مُلك)

«چـرا پس در زميـن سيـر نكـردنـد تا داراي دل‌هـايـي شـونـد كـه بـا آن تعقـل كننـد و يـا گـوش‌هايي كه بـا آن بشنـونـد؟ آخر تاريك شدن چشم سر كوري نيست، اين چشم دل است كـه كـور مي‌شـود، دل‌هـايي كـه در سينـه‌هـاسـت!» (46 / حـج)

(76) قلب، عقل، علم و كلام

اين آيات كلمه عقل را در علمي استعمال كرده كه انسان خودش بدون كمك ديگران بدان دست يابد و كلمه «سَمْع» را در علمي به‌كــار بــرده كــه انســان به كمــك ديگــران آن را به دست مي‌آورد، البته با سلامت فطرت در هر دو. براي اين كه مي‌فــرمــايــد آن عقلــي عقــل است كه بــا دل روشــن تــوأم بــاشـد نه بـا دل كور.

«و چــه كســي از ملــت ابراهيم كه دين فطري است روي برمي‌گرداند به جز كسي كه خود را سفيه كرده باشد!»

«عقــل آن اســت كــه بـه‌وسيلــه آن خــداي رحمـان پرستش شود!» (حديث نبوي)(1)

1- الميــــــزان ج 4، ص 61 .

سلامت عقل چيست ؟ (77)

نمــونــه‌هـاي عقــــل كــامــل