قلب، عقل، علم و کلام از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 73

(132) قلب، عقل، علم و كلام

فصل نهم :علم خاص و عصمت پيامبران

عصمت، يك نوع علم خاص

«...وَ اَنْـزَلَ اللّــهُ عَلَيْــكَ الْكِتــابَ وَ الْحِكْمَــةَ وَ عَلَّمَــكَ مـا لَـمْ تَكُـنْ تَعْلَمُ...،»

«...خدا بر تو كتاب و حكمت فرستاده و آن‌چه را نمي‌دانستي به تو آموخته... .» (113 / نسـاء)

-133

اين موهبت الهي كه ما آن را «قوه عصمت» مي‌ناميم، يك نوع علم و شعوري است كه برخلاف ساير علوم هيچ‌گاه مغلوب هيچ‌يك از قــواي شعــوري ديگــر نمي‌شــود، بلكــه هميشــه غــالــب و قــاهــر بــر آن قــواست و آن‌ها را در استخــدام خود دارد و لــذا پيــوستــه و به‌طــور دائــم، صــاحبش را از گمــراهـي و خطــا بــاز مـي‌دارد.

ساير اخلاق مانند شجاعت، عفت، سخاوت و امثال آن، هر كدام صورت‌هاي علمي ريشه‌دار و راسخي هستند، كه باعث به وجود آمدن آثاري‌اند و مانع‌اند از آن كه آدمي به آثار جبن و تهوّر و خمود و شره و بخل و تبذير، متلبس گردد. گرچه علم سودمند و حكمت بالغه و رسا باعث مي‌شوند، كه شخص عالم و حكيم در رذائل مهلك نيفتد و به كثافات معاصي، آلوده نگردد به طوري كه در رجال علم و حكمت و فضلاي اهل تقوي و دين مشاهده مي‌كنيم، ولي اين سبب هم مثل اسبابي كه در اين عالم مادي طبيعي وجود دارد، به طــور غـالبـي يعني بيشتر اوقات، اثر دارد و نه هميشه.

از اين جا مي‌فهميم كه قوه‌اي كه «عصمت» نام دارد، يك سبب شعوري است كه به هيچ‌وجه مغلوب نمي‌شود. اگر اين شعور، از اقسام شعور و ادراكي بود كه ما با آن

(134) قلب، عقل، علم و كلام