قلب، عقل، علم و کلام از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 96

خداي‌تعالي نسبت بدهند و بگويند اين كلام، كلام خدا بود. (1)

تفاوت كلام خدا و انسان

«...مِنْهُـمْ مَـنْ كَلَّـــمَ اللّـــهُ...،» (253 / بقــره)

كلام به آن نحوي كه از انسان سرمي‌زند از خداي تعالي سرنمي‌زند. يعني خدا حنجره ندارد تا صدا از آن بيرون آورد و دهان ندارد تا صدا را در مقطع‌هاي تنفس در دهان قطعه قطعه كند و با غيرخودش قراردادي ندارد كه هر وقت فلان كلمه را گفتم بــدان كـه فــلان معنــا را منظــور دارم. بــراي اين كه شــأن خــداي تعـالي اجــل و سـاحتش منزه‌تر از آن است كه مجهز به تجهيزات جسماني باشد و بخواهد با دعاوي وهمي و اعتباري استكمـال كنــد: «...لَيْــسَ كَمِثْلِــهِ شَــيْ‌ءٌ... ـ...خــدا به هيــچ چيــزي

1- الميــــــزان ج 16، ص 90 .

تفاوت كلام خدا و انسان (179)

قياس و تشبيه نمي‌شـود... .» (11 / شوري)

قــرآن كـريـم در عيـن حال كه تكلم به معناي معهود بين مردم را از خداي تعالي نفي مي‌كنــد، حقيقــت معنــاي تكلـم را دربـاره خــداي‌تعــالي اثبــات كــرده اســت.

كلام خداي تعالي مانند احياء و اماته و رزق و هدايت و توبه و ساير عناوين فعلي از افعال خداي تعالي است و در نتيجه صفت تكلم صفت فعلي خداست، يعني بعد از اين كه خدا موجودي شنوا آفريد و با او سخن گفت ؛ محيي و متكلم مي‌شود. و لازم نيست كه خــداي سبحــان قبــل از اين هم صفات را داشته باشد و ذاتش از اين جهت تمام باشد، بـه خــلاف علــم و قــدرت و حيــات كه صفات ذات‌اند و بدون آن‌ها ذات تماميت ندارد.

آيات قرآن، كلام خدا و خلقت و اماته و احياء و رزق و هدايت و توبه را زماني مي‌داند و همه را يكسان زماني مي‌داند. (1)