(گفتمان‌های آموزشی قرآن کریم ( تفسیر موضوعی المیزان صفحه 130

صالح باشد، لذا اطلاقش حمل مي‌شود بر صلاح نفس در جوهره ذاتش، تا در نتيجه نفس مستعد شود براي قبول هر نوع كرامت الهي!

معلوم است كه صلاح ذات، قدر و منزلتش بالاتر از صلاح عمل است و چون چنين است پس اين كه اول درخواست كرد كه موفق به عمل صالح شود و سپس درخواست كرد كه صلاح ذاتيش دهد، در حقيقت درخواست‌هاي خود را درجه‌بندي كرد و از پايين گرفته به سوي بالاترين درخواست‌ها رفت!

نكته ديگري كه در كلام آن جناب هست اين است كه در درخواست عمل صالح گفت: اين كه من عمل صالح كنم و خود را در آن مداخله داد، ولي در صلاح ذات، نامي از خود نبرد و اين بدان جهت است كه هر كسي در عمل خود دخالت دارد، گو اين كه اعمال ما هم مخلوق خدايند، اما هر چه باشد نسبتي با خود ما دارند، به خلاف صلاح ذات، كه

گفتمان‌مورچه‌در وادي‌نمل،انگيزه‌شكرگزاري‌سليمان (317)

هيچ‌چيز آن به دست خود ما نيست و لذا صلاح ذات را از پروردگار خود خواست، ولي صلاح عمل را از او نخواست و نگفت: «و اوزعني العمل الصالح،» بلكه گفت: «اوزعني ان اعمل صالحا ـ اين كه عمل صالح كنم!»

نكته ديگري كه در كلام آن جناب هست اين است كه: صلاح ذات را ممكن بود به طور صريح سؤال كند و بگويد: «و مرا صالح گردان!» ولي چنين نكرد بلكه درخواست كرد كه از زمره عباد صالح قرارش دهد، تا اشاره كرده باشد به اين كه من هر چند همه مواهبي كه به عباد صالحين دادي مي‌خواهم، اما از همه آن مواهب بيشتر اين موهبت را در نظر دارم كه: آنان را عباد خود قرار دادي! مقام عبوديتشان، ارزاني داشتي! به همين جهت است كه خداي تعالي همين سليمان عليه‌السلام را به وصف عبوديت ستوده و فرموده است: «نِعْمَ الْعَبْدُ اِنَّهُ اَوّابٌ!» (30 / ص)(1)

(318) گفتمان‌هاي آموزشي قرآن

هدهد پيام‌آور! گفتمان سليمان با پرندگان

«وَ تَفَقَّدَ الطَّيْرَ فَقالَ مالِيَ لا اَرَي الْهُدْهُدَ اَمْ كانَ مِنَ‌الْغائِبينَ...!»

«فَمَكَثَ غَيْرَ بَعيدٍ فَقالَ اَحَطْتُ بِما لَمْ تُحِطْ بِه وَجِئْتُكَ‌مِنْ سَبَأٍ بِنَبَأٍ يَقينٍ...!»