احتمال اول این که؛ فضل واقعاً شیعه بوده است که برخورد امام با وی خلاف این امر را نشان می دهد و ما می بینیم امام حتی خطر وی را به مأمون گوشزد نموده اند.
احتمال دوم این که؛ فضل عجالتاً میخواست خلافت را از دست عباسیان درآورد و روی عقاید مجوسی خود بود و قصد بازگرداندن ایران به دین زرتشت را داشته، که در این حالت وظیفۀ امام همکاری با مأمون است؛ زیرا خطر او بیشتر از خطر خلافت مأمون است. پس سازش امام با مأمون صحیح بوده است.(1)
فرضی----ۀ دوم
نظر مشهورتر این است که این کار، ابتکار خود مأمون بوده است. اما دربارۀ علت و چگونگی
1- همان، ص 115