- پیش گفتار 1
- اشاره 1
- مزیت ها و ویژگی های کتاب حاضر 3
- بخش اول: تولد و زندگی امام قبل از امامت 5
- اشاره 5
- «نجمه» مادر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام 6
- بانوی عابد و پرهیزکار 7
- مادر حضرت رضا علیه السلام و دوران بارداری 8
- هنگام ولادت آن حضرت 10
- شناسنامه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام 11
- امام هشتم علیه السلام الگوی به زیستی 12
- سیمای امام رضا علیه السلام 12
- همسر امام هشتم علیه السلام 14
- چگونگی تولد فرزند امام هشتم علیه السلام 15
- الف) دوره قبل از امامت و در زمان حیات پدر 17
- دوران های مختلف زندگی حضرت رضا علیه السلام 17
- اشاره 17
- ب) دوران امامت 18
- ج) دوران ولایتعهدی 18
- اشاره 20
- بخش دوم: امامت هشتمین خورشید آسمان ولایت (دوران امامت امام رضا علیه السلام) 20
- دلیل اوّل 22
- تصریح و نصّ امام کاظم علیه السلام درباره امامت و وصایت فرزندشان حضرت رضا علیه السلام (دلالت بر امامت امام رضا علیه السلام) 22
- دلیل سوّم 23
- دلیل دوّم 23
- دلیل چهارم 24
- دلیل پنجم 25
- مناظره امام رضا علیه السلام درباره انتخاب جانشین امام علیه السلام 26
- اشاره 26
- دوران امامت آن حضرت به سه دوره تقسیم می شود 28
- پیدایش واقفیه 29
- انگیزه های پنهان 30
- امامت پیشوای هشتم در عصر هارون 32
- امین و مأمون 36
- شکست امین 37
- آزادی نسبی امام در زمان امین 38
- امام رضا علیه السلام در روزگار خلافت مأمون 38
- اشاره 38
- الف) امام علیه السلام مأمون و ولایتعهدی 39
- اشاره 40
- 2. کشتن امین و شکست آرزو 40
- 1. موضع اعراب در برابر مأمون و سیستم حکومتش 40
- ب) انگیزه مأمون در پیشنهاد خلافت به امام رضا علیه السلام 40
- 3. شورش های علویان 40
- ج) راه حل چند بُعدی 42
- د) نقد و بررسی 43
- خودداری امام از پذیرش ولایتعهدی مأمون 45
- سفر تاریخی امام رضا علیه السلام از مدینه به مرو 47
- الف) مأموریت به مدینه 47
- ب) وداع با رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم 48
- پ) تعیین جانشین و پیشوای شیعیان 49
- ت) وداع با اهل بیت علیهم السلام 49
- ث) خط سیر هجرت امام 50
- ج) ورود امام به بصره 51
- چ) ورود امام به قُم 53
- خ) عزیمت امام از نیشابور 54
- ح) ورود امام به نیشابور 54
- د) حدیث سلسلهًْ الذهب 55
- اشاره 56
- ذ) چهار روایت مختلف از حدیث سلسلهًْ الذهب 56
- حدیث اول 57
- حدیث سوم 58
- حدیث دوم 58
- حدیث چهارم 59
- شرط امام 60
- ر) ادامه سفر امام به سوی مرو 60
- دلائل امام رضا علیه السلام برای پذیرفتن ولایتعهد 62
- مجلس پذیرایی و گرامیداشت 63
- برخی رخدادهای مجلس پذیرایی و گرامیداشت 66
- حوادث دوران ولایتعهدی امام رضا علیه السلام 67
- مرو- قصر خلافت عباسی 67
- جریان ازدواج امام رضا علیه السلام با ام حبیب دختر مأمون 68
- امام رضا علیه السلام و شاعر دلسوخته 69
- عهدنامه ولایتعهدی 72
- نوشته منسوب به امام 77
- تحلیلی بر عهدنامه ولایتعهدی 80
- حاشیه نویسی امام بر عهدنامه 83
- نفوذ فضل در دستگاه حکومت 86
- نقش امام علیه السلام در برکناری فضل بن سهل 86
- چاره سازی امام رضا علیه السلام 87
- مأمون و ایفای نقش ستاره شناس 89
- کشته شدن فضل 90
- خودداری امام علیه السلام از ورود به حمام و هشدار او 90
- علت دخالت امام در کار فضل 91
- کشته شدن فضل توسط نزدیکان مأمون 91
- نماز عید 94
- اشاره 97
- الف) چگونگی شهادت امام رضا علیه السلام 97
- شهادت امام رضا علیه السلام 97
- ب) مأمون، عاملِ اصلی 100
- ج) شهادت امام رضا از دیدگاه روایات 102
- د) خلاصه قول های علمای سنت در شهادت امام رضا علیه السلام 104
- وفات یا شهادت؟ 105
- بالاخره مرگ مأمون هم فرا رسید 108
- بخش سوم: سیره امام رضا علیه السلام (بررسی اجمالی شخصیت امام هشتم علیه السلام) 111
- اشاره 111
- معنای سیره 112
- ب) امام رضا علیه السلام و نماز 113
- الف) راز و نیاز 113
- سیره عبادی امام رضا علیه السلام 113
- ج) سجده های طولانی 114
- د) اهتمام به دعا و صلوات 115
- سیره اخلاقی امام رضا علیه السلام 116
- اشاره 116
- اشاره 117
- الف) ادب همنشینی با دیگران 117
- 1. مراعات نمودن آداب سخن گفتن 117
- 2. سخن پر معنا 117
- 3. پاسخ به پرسش ها 118
- 4. ارزش و بها دادن به دیگران 118
- 6. رعایت آداب معاشرت 118
- 5. رعایت آداب همنشینی 118
- 2. بی توجهی به تجملات دنیا 119
- ب) ساده زیستی و زهد 119
- 1. توجه به نعمت های دنیا در حدّ نیاز 119
- پ) تواضع و فروتنی 120
- 1. در رفتار امام تغییری حاصل نشد 120
- 2. عدم تحقیر و توهین دیگران 120
- 4. تواضع و فروتنی در حمّام عمومی 121
- 3. میزان تواضع و فروتنی امام در برابر خدمتکاران و اهل خانه 121
- ت) سخاوت امام رضا علیه السلام 122
- 1. امام رضا علیه السلام و مردی در سفر مانده 122
- 2. بخشیدن تمامی ثروت 123
- ج) عفو و گذشت 124
- د) عدالت 125
- 1. عدالت در برخورد با نزدیکان 125
- و) پذیرایی از میهمان 128
- 2. برخورد امام رضا علیه السلام با عمویش 128
- 1. میهمان را به کار نمی گیریم 128
- 2. احترام، تکریم و پاسخ به سؤالات میهمان 129
- اشاره 130
- 1. اشخاص بی تقوا 130
- ی) ارزش دادن به اهل تقوی 130
- 2. مشایعت از تابوت شخص متقی 131
- سیره اجتماعی امام رضا علیه السلام 132
- اشاره 132
- الف) بی اعتنایی به حکومت مأمون 132
- ب) سخن ابراهیم بن عباس درباره رفتار اجتماعی حضرت رضا علیه السلام 133
- ت) نظافت و بهداشت 134
- پ) لباس 134
- و) عطر، بوی خوش 135
- ج) آراستگی و زیبایی 135
- ه) تذکر برای دور شدن از اسراف و تبذیر 135
- ی) اول قرارداد، سپس کار 136
- الف) کاش او را درک می کردم 137
- سیره علمی امام رضا علیه السلام 137
- ب) حرکت علمی امام رضا علیه السلام شبیه حرکت و جهاد عملی امام حسین علیه السلام 138
- 1. مدرسه علمی امام رضا علیه السلام در مدینه 139
- الف) تربیت شاگردان 139
- تشکیل مدرسه علمی در مدینه 139
- اشاره 139
- ب) مبارزه با غُلات 140
- د) نشر افکار صحیح اعتقادی 140
- ج) مبارزه با انحرافات فکری 140
- الف) کتاب«فقه الرضا علیه السلام» 141
- اشاره 141
- ج) صحیفهًْ الرضا 141
- 2. تألیف کتاب های اعتقادی و فقهی 141
- د) محض الاسلام 142
- اشاره 142
- الف) مناظره امام رضا علیه السلام 142
- 3. شرکت در مجالس مناظره با فرقه های گوناگون 142
- ر) پاسخ مسائل ابن سنان و علل ابن شاذان 142
- ب) عالِم آل محمّد صلی الله علیه و آله و سلم 145
- اشاره 146
- بخش چهارم: کرامات امام رضا علیه السلام (از ژرفای کرامات امام رضا علیه السلام) 146
- 1. طلب باران حضرت رضا علیه السلام 148
- کرامات امام هشتم علیه السلام در زمان حیات 148
- 3. معجزه ای از امام هشتم علیه السلام 151
- 2. نفرین امام هشتم در حق آل برمک و واژگون شدن آنها 151
- 4. پیشگویی امام رضا علیه السلام 152
- 5. اثبات حجّیت آن حضرت در پیشگویی 153
- 6. آهوی مطیع 153
- 7. معجزه و پیشگویی امام نزد مأمون 154
- 8. پیشگویی و سفارش به تقیه 156
- 9. با معجزه عربی آموختم 157
- 10. عنایت حضرت رضا علیه السلام به محتضر 158
- 1. آهوی پناهنده! 159
- اشاره 159
- کرامات پس از شهادت 159
- 2. قفل معجزه وار باز شد. 161
- 3. خداوند متعال به من پسری عنایت فرمود. 162
- 5. برات آزادی و عنایت رضوی علیه السلام 163
- 4. در حرم امام رضا علیه السلام حافظ قرآن شدم 163
- 6. شفای چشم از حضرت رضا علیه السلام 166
- 7. اجابت فوری و عنایت رضوی 167
- 8. بهبود بیماری های صعب العلاج 168
- 9. این کرامت هم خواندنی است 169
- 10. سیل منحرف شده و هیچ آسیبی به حرم نرسید 170
- بخش پنجم: از ژرفای سخنان امام رضا علیه السلام 172
- اشاره 172
- 1. حقیقت ایمان 173
- 3. نیّت پاک 174
- 2. ایمان 174
- 4. حقیقت توکل 174
- 6. قرآن تلاوت کنید 175
- 5. اگر نماز قبول شود ... 175
- 7. نیکویی ها از خداوند متعال است 176
- 9. دعای مستجاب 177
- 8. برنامه زندگی 177
- 10. انتظار 178
- 11. خاموشی گزین 178
- 12. استهزاء و سخریّه نفس 178
- 14. صلوات باعث آمرزش است 179
- 13. دعا، سلاح انبیاء 179
- 15. مردم را از رحمت خدا نومید مکن!! 180
- 16. صله رحم باعث افزایش عمر 180
- 17. کار نیکو را زیاد مشمار!! 180
- 19. نزدیک ترین حالت انسان به خدا 181
- 20. اگر دوست داری زندگی ات رونق یابد ... 181
- 18. پاداش به اعمال است 181
- بخش ششم: زیارت امام رضا علیه السلام (چگونگی زیارت امام رضا علیه السلام) 183
- اشاره 183
- ب) معنای عرفی 184
- الف) معنای لغوی 184
- معنای زیارت 184
- 2. زیارت عامیانه 185
- تعریف زیارت 185
- اشاره 185
- 1. زیارت جاهلانه 185
- انواع زیارت 185
- 5. زیارت عارفانه(زیارتی بر مبنای عشق و عرفان) 186
- 3. زیارت عاطفی 186
- 4. زیارت عاقلانه(زیارت بر مبنای عقل و علم) 186
- سیاحتی شگفت انگیز و پر رمز و راز؟!! 187
- چرا به زیارت می رویم؟ 187
- 1. احساس سبکی روح در زیارتگاه 191
- اشاره 191
- الف) آثار و فواید دنیوی زیارت امام هشتم علیه السلام 191
- 2. برخوردهای جذاب انبوه زائران 191
- 5. سیر در زمین 192
- 3. دریافت های خوب مادی و معنوی 192
- 4. خاطراتی جاودانه 192
- 7. تسکین روان و اعصاب و مغز آدمی 193
- 8. نشاط روح 193
- 6. شادابی عقل و دل 193
- 9. الگوپذیری از راهبر در زیارت 193
- 10. تحول در اندیشه، اخلاق و رفتار 194
- ب) آثار و فواید اخروی زیارت امام هشتم علیه السلام 194
- 3. به حسب زمان زیارت 197
- درجات زائرین 197
- 1. حالت زائرین 197
- 2. به حسب شرایط زیارت 197
- اشاره 197
- زیارت با معرفت 198
- اشاره 198
- اصل حضور قلب در زیارت امام هشتم علیه السلام 198
- 4. به حسب رعایت آداب 198
- 1. اصل باور به حیات، دانایی و توانایی امام رضا علیه السلام 198
- 3. اصل توجه به وراثت معنوی امام رضا علیه السلام از سلسله انبیاء و اولیاء 199
- 2. اصل صداقت شرط پذیرش 199
- 4. اصل عرفان حق امام علیه السلام 201
- 5. اصل مقام رضامندی 202
- عزاداری و گریه برای امام هشتم علیه السلام 202
- اشاره 204
- بخش هفتم: معمّاهای زندگی امام هشتم علیه السلام (گوناگون، جالب، متنوع و خواندنی) از امام هشتم علیه السلام 204
- نسیم سبز 205
- 1. ثامن الائمّه(امام هشتم) 206
- نگاهی به القاب امام علی بن موسی الرضا علیه السلام 206
- 2. رضا 206
- 3. رئوف 207
- 4. ضامن آهو 208
- 5. عالِم آل محمّد علیه السلام 209
- 6. غریب 210
- برخی از القاب غیر مشهور امام رضا علیه السلام 211
- امام رضا علیه السلام و مبارزه با عقیده فاسد 213
- اشاره 214
- الف) طواف مرده گنهکار 214
- شفاعت امام هشتم علیه السلام 214
- ب) پناهندگی گنهکار به امام رضا علیه السلام 218
- عذاب برزخی مأمون 220
- اشاره 222
- اصل توجه به ارواح هدایت گر حرم 222
- الف) گزیده مشاهیر مدفون در حرم رضوی 222
- ب) بیوگرافی سرشناس ترین چهره ها 226
- 3. شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی 226
- 2. شیخ حر عاملی 226
- اشاره 226
- 1. شیخ بهایی 226
- 5. علامه محمدتقی جعفری 227
- 4. شیخ طبرسی 227
- 6. حجهًْ الاسلام سیدعلی اکبر ابوترابی 227
- 7. آیهًْ الله سیدجواد خامنه ای 228
- معمّاهای زندگانی امام هشتم علیه السلام 228
- اشاره 228
- پاسخ ها 229
- اشاره 232
- بخش هشتم: امام رضا علیه السلام در ادب فارسی 232
- در جوار تربت مولا علی بن موسی الرضا علیه السلام 235
- زیبا گل تُکتم 236
- کاروان شوق 237
- غریبانه 238
- تویی آن مظهر امید رضا 238
- دوبیتی ها 239
- فهرست منابع 241
بسمه تعالی
پیش گفتار
اشاره
خداوند بزرگ جهانیان را سپاس و ستایش می گویم که به این حقیر منت نهاده تا کتاب حاضر را درباره شناخت امام رضا علیه السلام به رشته تحریر درآورم.
بی گمان امام رضا علیه السلام مظهر صفات انسانی، فضیلت های اخلاقی، راهبر و قبله هشتم شیعیان جهان می باشد، لذا نمی توانیم قطره ای از اقیانوس بی کران مکارم والای آن حضرت را بیان کنیم ولی بنا به خواسته عده ای از مخاطبان عزیز، بر آن شدیم تا در کتاب حاضر به تعدادی از احادیث و روایاتی که از آن امام هُمام علیه السلام و یا در رابطه با زندگانی حضرت بوده را بیان نماییم و با آشنایی هر چه بیشتر با سیره امام علیه السلام و سرلوحه قرار دادن آن در صحنه زندگی، سعادتمند بشویم.
بد نیست بدانید که؛ چند سال پیش انگیزه نوشتن چنین کتابی را داشتم تا اینکه در سال 1389 به آستان قدس رضوی مشرف شدم، در آن مکان شریف با خودم عهد کردم که در اولین فرصت به نگارش آن مشغول شوم. در پی آن چند روزی پس از بازگشت از مشهد مقدس کتاب حاضر را با روشی نو تألیف نمودم که دارای بخش های زیر است:
بخش اول و دوم آن زندگی نامه آن حضرت است که در جای جای آن تجزیه و تحلیل هایی در رابطه با شناخت امام رضا علیه السلام صورت گرفته است