- پیش گفتار 1
- اشاره 1
- مزیت ها و ویژگی های کتاب حاضر 3
- بخش اول: تولد و زندگی امام قبل از امامت 5
- اشاره 5
- «نجمه» مادر امام علی بن موسی الرضا علیه السلام 6
- بانوی عابد و پرهیزکار 7
- مادر حضرت رضا علیه السلام و دوران بارداری 8
- هنگام ولادت آن حضرت 10
- شناسنامه امام علی بن موسی الرضا علیه السلام 11
- امام هشتم علیه السلام الگوی به زیستی 12
- سیمای امام رضا علیه السلام 12
- همسر امام هشتم علیه السلام 14
- چگونگی تولد فرزند امام هشتم علیه السلام 15
- دوران های مختلف زندگی حضرت رضا علیه السلام 17
- اشاره 17
- الف) دوره قبل از امامت و در زمان حیات پدر 17
- ج) دوران ولایتعهدی 18
- ب) دوران امامت 18
- بخش دوم: امامت هشتمین خورشید آسمان ولایت (دوران امامت امام رضا علیه السلام) 20
- اشاره 20
- دلیل اوّل 22
- تصریح و نصّ امام کاظم علیه السلام درباره امامت و وصایت فرزندشان حضرت رضا علیه السلام (دلالت بر امامت امام رضا علیه السلام) 22
- دلیل سوّم 23
- دلیل دوّم 23
- دلیل چهارم 24
- دلیل پنجم 25
- مناظره امام رضا علیه السلام درباره انتخاب جانشین امام علیه السلام 26
- اشاره 26
- دوران امامت آن حضرت به سه دوره تقسیم می شود 28
- پیدایش واقفیه 29
- انگیزه های پنهان 30
- امامت پیشوای هشتم در عصر هارون 32
- امین و مأمون 36
- شکست امین 37
- آزادی نسبی امام در زمان امین 38
- اشاره 38
- امام رضا علیه السلام در روزگار خلافت مأمون 38
- الف) امام علیه السلام مأمون و ولایتعهدی 39
- 3. شورش های علویان 40
- 1. موضع اعراب در برابر مأمون و سیستم حکومتش 40
- ب) انگیزه مأمون در پیشنهاد خلافت به امام رضا علیه السلام 40
- 2. کشتن امین و شکست آرزو 40
- اشاره 40
- ج) راه حل چند بُعدی 42
- د) نقد و بررسی 43
- خودداری امام از پذیرش ولایتعهدی مأمون 45
- الف) مأموریت به مدینه 47
- سفر تاریخی امام رضا علیه السلام از مدینه به مرو 47
- ب) وداع با رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم 48
- ت) وداع با اهل بیت علیهم السلام 49
- پ) تعیین جانشین و پیشوای شیعیان 49
- ث) خط سیر هجرت امام 50
- ج) ورود امام به بصره 51
- چ) ورود امام به قُم 53
- ح) ورود امام به نیشابور 54
- خ) عزیمت امام از نیشابور 54
- د) حدیث سلسلهًْ الذهب 55
- ذ) چهار روایت مختلف از حدیث سلسلهًْ الذهب 56
- اشاره 56
- حدیث اول 57
- حدیث دوم 58
- حدیث سوم 58
- حدیث چهارم 59
- شرط امام 60
- ر) ادامه سفر امام به سوی مرو 60
- دلائل امام رضا علیه السلام برای پذیرفتن ولایتعهد 62
- مجلس پذیرایی و گرامیداشت 63
- برخی رخدادهای مجلس پذیرایی و گرامیداشت 66
- حوادث دوران ولایتعهدی امام رضا علیه السلام 67
- مرو- قصر خلافت عباسی 67
- جریان ازدواج امام رضا علیه السلام با ام حبیب دختر مأمون 68
- امام رضا علیه السلام و شاعر دلسوخته 69
- عهدنامه ولایتعهدی 72
- نوشته منسوب به امام 77
- تحلیلی بر عهدنامه ولایتعهدی 80
- حاشیه نویسی امام بر عهدنامه 83
- نقش امام علیه السلام در برکناری فضل بن سهل 86
- نفوذ فضل در دستگاه حکومت 86
- چاره سازی امام رضا علیه السلام 87
- مأمون و ایفای نقش ستاره شناس 89
- کشته شدن فضل 90
- خودداری امام علیه السلام از ورود به حمام و هشدار او 90
- کشته شدن فضل توسط نزدیکان مأمون 91
- علت دخالت امام در کار فضل 91
- نماز عید 94
- الف) چگونگی شهادت امام رضا علیه السلام 97
- شهادت امام رضا علیه السلام 97
- اشاره 97
- ب) مأمون، عاملِ اصلی 100
- ج) شهادت امام رضا از دیدگاه روایات 102
- د) خلاصه قول های علمای سنت در شهادت امام رضا علیه السلام 104
- وفات یا شهادت؟ 105
- بالاخره مرگ مأمون هم فرا رسید 108
- اشاره 111
- بخش سوم: سیره امام رضا علیه السلام (بررسی اجمالی شخصیت امام هشتم علیه السلام) 111
- معنای سیره 112
- ب) امام رضا علیه السلام و نماز 113
- سیره عبادی امام رضا علیه السلام 113
- الف) راز و نیاز 113
- ج) سجده های طولانی 114
- د) اهتمام به دعا و صلوات 115
- سیره اخلاقی امام رضا علیه السلام 116
- اشاره 116
- الف) ادب همنشینی با دیگران 117
- 2. سخن پر معنا 117
- 1. مراعات نمودن آداب سخن گفتن 117
- اشاره 117
- 3. پاسخ به پرسش ها 118
- 6. رعایت آداب معاشرت 118
- 4. ارزش و بها دادن به دیگران 118
- 5. رعایت آداب همنشینی 118
- 2. بی توجهی به تجملات دنیا 119
- 1. توجه به نعمت های دنیا در حدّ نیاز 119
- ب) ساده زیستی و زهد 119
- 2. عدم تحقیر و توهین دیگران 120
- 1. در رفتار امام تغییری حاصل نشد 120
- پ) تواضع و فروتنی 120
- 4. تواضع و فروتنی در حمّام عمومی 121
- 3. میزان تواضع و فروتنی امام در برابر خدمتکاران و اهل خانه 121
- 1. امام رضا علیه السلام و مردی در سفر مانده 122
- ت) سخاوت امام رضا علیه السلام 122
- 2. بخشیدن تمامی ثروت 123
- ج) عفو و گذشت 124
- د) عدالت 125
- 1. عدالت در برخورد با نزدیکان 125
- و) پذیرایی از میهمان 128
- 1. میهمان را به کار نمی گیریم 128
- 2. برخورد امام رضا علیه السلام با عمویش 128
- 2. احترام، تکریم و پاسخ به سؤالات میهمان 129
- اشاره 130
- 1. اشخاص بی تقوا 130
- ی) ارزش دادن به اهل تقوی 130
- 2. مشایعت از تابوت شخص متقی 131
- اشاره 132
- الف) بی اعتنایی به حکومت مأمون 132
- سیره اجتماعی امام رضا علیه السلام 132
- ب) سخن ابراهیم بن عباس درباره رفتار اجتماعی حضرت رضا علیه السلام 133
- پ) لباس 134
- ت) نظافت و بهداشت 134
- ج) آراستگی و زیبایی 135
- و) عطر، بوی خوش 135
- ه) تذکر برای دور شدن از اسراف و تبذیر 135
- ی) اول قرارداد، سپس کار 136
- سیره علمی امام رضا علیه السلام 137
- الف) کاش او را درک می کردم 137
- ب) حرکت علمی امام رضا علیه السلام شبیه حرکت و جهاد عملی امام حسین علیه السلام 138
- اشاره 139
- الف) تربیت شاگردان 139
- تشکیل مدرسه علمی در مدینه 139
- 1. مدرسه علمی امام رضا علیه السلام در مدینه 139
- د) نشر افکار صحیح اعتقادی 140
- ج) مبارزه با انحرافات فکری 140
- ب) مبارزه با غُلات 140
- الف) کتاب«فقه الرضا علیه السلام» 141
- 2. تألیف کتاب های اعتقادی و فقهی 141
- ج) صحیفهًْ الرضا 141
- اشاره 141
- 3. شرکت در مجالس مناظره با فرقه های گوناگون 142
- اشاره 142
- ر) پاسخ مسائل ابن سنان و علل ابن شاذان 142
- الف) مناظره امام رضا علیه السلام 142
- د) محض الاسلام 142
- ب) عالِم آل محمّد صلی الله علیه و آله و سلم 145
- بخش چهارم: کرامات امام رضا علیه السلام (از ژرفای کرامات امام رضا علیه السلام) 146
- اشاره 146
- کرامات امام هشتم علیه السلام در زمان حیات 148
- 1. طلب باران حضرت رضا علیه السلام 148
- 3. معجزه ای از امام هشتم علیه السلام 151
- 2. نفرین امام هشتم در حق آل برمک و واژگون شدن آنها 151
- 4. پیشگویی امام رضا علیه السلام 152
- 5. اثبات حجّیت آن حضرت در پیشگویی 153
- 6. آهوی مطیع 153
- 7. معجزه و پیشگویی امام نزد مأمون 154
- 8. پیشگویی و سفارش به تقیه 156
- 9. با معجزه عربی آموختم 157
- 10. عنایت حضرت رضا علیه السلام به محتضر 158
- 1. آهوی پناهنده! 159
- کرامات پس از شهادت 159
- اشاره 159
- 2. قفل معجزه وار باز شد. 161
- 3. خداوند متعال به من پسری عنایت فرمود. 162
- 4. در حرم امام رضا علیه السلام حافظ قرآن شدم 163
- 5. برات آزادی و عنایت رضوی علیه السلام 163
- 6. شفای چشم از حضرت رضا علیه السلام 166
- 7. اجابت فوری و عنایت رضوی 167
- 8. بهبود بیماری های صعب العلاج 168
- 9. این کرامت هم خواندنی است 169
- 10. سیل منحرف شده و هیچ آسیبی به حرم نرسید 170
- بخش پنجم: از ژرفای سخنان امام رضا علیه السلام 172
- اشاره 172
- 1. حقیقت ایمان 173
- 2. ایمان 174
- 3. نیّت پاک 174
- 4. حقیقت توکل 174
- 5. اگر نماز قبول شود ... 175
- 6. قرآن تلاوت کنید 175
- 7. نیکویی ها از خداوند متعال است 176
- 8. برنامه زندگی 177
- 9. دعای مستجاب 177
- 11. خاموشی گزین 178
- 12. استهزاء و سخریّه نفس 178
- 10. انتظار 178
- 14. صلوات باعث آمرزش است 179
- 13. دعا، سلاح انبیاء 179
- 15. مردم را از رحمت خدا نومید مکن!! 180
- 17. کار نیکو را زیاد مشمار!! 180
- 16. صله رحم باعث افزایش عمر 180
- 20. اگر دوست داری زندگی ات رونق یابد ... 181
- 18. پاداش به اعمال است 181
- 19. نزدیک ترین حالت انسان به خدا 181
- بخش ششم: زیارت امام رضا علیه السلام (چگونگی زیارت امام رضا علیه السلام) 183
- اشاره 183
- ب) معنای عرفی 184
- الف) معنای لغوی 184
- معنای زیارت 184
- تعریف زیارت 185
- 1. زیارت جاهلانه 185
- 2. زیارت عامیانه 185
- انواع زیارت 185
- اشاره 185
- 5. زیارت عارفانه(زیارتی بر مبنای عشق و عرفان) 186
- 3. زیارت عاطفی 186
- 4. زیارت عاقلانه(زیارت بر مبنای عقل و علم) 186
- چرا به زیارت می رویم؟ 187
- سیاحتی شگفت انگیز و پر رمز و راز؟!! 187
- اشاره 191
- 2. برخوردهای جذاب انبوه زائران 191
- الف) آثار و فواید دنیوی زیارت امام هشتم علیه السلام 191
- 1. احساس سبکی روح در زیارتگاه 191
- 5. سیر در زمین 192
- 3. دریافت های خوب مادی و معنوی 192
- 4. خاطراتی جاودانه 192
- 8. نشاط روح 193
- 7. تسکین روان و اعصاب و مغز آدمی 193
- 6. شادابی عقل و دل 193
- 9. الگوپذیری از راهبر در زیارت 193
- 10. تحول در اندیشه، اخلاق و رفتار 194
- ب) آثار و فواید اخروی زیارت امام هشتم علیه السلام 194
- 2. به حسب شرایط زیارت 197
- اشاره 197
- 3. به حسب زمان زیارت 197
- 1. حالت زائرین 197
- درجات زائرین 197
- اشاره 198
- زیارت با معرفت 198
- اصل حضور قلب در زیارت امام هشتم علیه السلام 198
- 4. به حسب رعایت آداب 198
- 1. اصل باور به حیات، دانایی و توانایی امام رضا علیه السلام 198
- 2. اصل صداقت شرط پذیرش 199
- 3. اصل توجه به وراثت معنوی امام رضا علیه السلام از سلسله انبیاء و اولیاء 199
- 4. اصل عرفان حق امام علیه السلام 201
- عزاداری و گریه برای امام هشتم علیه السلام 202
- 5. اصل مقام رضامندی 202
- بخش هفتم: معمّاهای زندگی امام هشتم علیه السلام (گوناگون، جالب، متنوع و خواندنی) از امام هشتم علیه السلام 204
- اشاره 204
- نسیم سبز 205
- 1. ثامن الائمّه(امام هشتم) 206
- نگاهی به القاب امام علی بن موسی الرضا علیه السلام 206
- 2. رضا 206
- 3. رئوف 207
- 4. ضامن آهو 208
- 5. عالِم آل محمّد علیه السلام 209
- 6. غریب 210
- برخی از القاب غیر مشهور امام رضا علیه السلام 211
- امام رضا علیه السلام و مبارزه با عقیده فاسد 213
- شفاعت امام هشتم علیه السلام 214
- اشاره 214
- الف) طواف مرده گنهکار 214
- ب) پناهندگی گنهکار به امام رضا علیه السلام 218
- عذاب برزخی مأمون 220
- اصل توجه به ارواح هدایت گر حرم 222
- اشاره 222
- الف) گزیده مشاهیر مدفون در حرم رضوی 222
- 2. شیخ حر عاملی 226
- 1. شیخ بهایی 226
- 3. شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی 226
- ب) بیوگرافی سرشناس ترین چهره ها 226
- اشاره 226
- 5. علامه محمدتقی جعفری 227
- 4. شیخ طبرسی 227
- 6. حجهًْ الاسلام سیدعلی اکبر ابوترابی 227
- معمّاهای زندگانی امام هشتم علیه السلام 228
- اشاره 228
- 7. آیهًْ الله سیدجواد خامنه ای 228
- پاسخ ها 229
- اشاره 232
- بخش هشتم: امام رضا علیه السلام در ادب فارسی 232
- در جوار تربت مولا علی بن موسی الرضا علیه السلام 235
- زیبا گل تُکتم 236
- کاروان شوق 237
- غریبانه 238
- تویی آن مظهر امید رضا 238
- دوبیتی ها 239
- فهرست منابع 241
د) محض الاسلام
این کتاب در واقع کتابی است که راجع به شرائع دین نوشته شده و شیخ صدوق آن را در عیون اخبار الرضا از فضل بن شاذان نقل کرده است. دلیل قانع کننده ای بر نفی اسناد آن به امام هشتم علیه السلام وجود ندارد.
ر) پاسخ مسائل ابن سنان و علل ابن شاذان
برخی پاسخ های امام هشتم علیه السلام به مسائل ابن سنان و پاسخ های آن حضرت به ابن شاذان درباره علل و حکمت های شرائع و احکام نیز به عنوان آثار مکتوب آن حضرت شناخته می شود.
3. شرکت در مجالس مناظره با فرقه های گوناگون
اشاره
سومین جبهه مبارزاتی امام هشتم علیه السلام در راستای تضعیف عقاید بیگانگان و تقویت باورهای دینی مسلمانان و دفاع از عقاید اسلامی، شرکت در مجالس مناظره ای بود که پس از آمدن به مرو و هنگام ولایتعهدی توسط مأمون تشکیل می شد.
الف) مناظره امام رضا علیه السلام
امام علیه السلام مناظره های فراوانی با افراد مختلف ترتیب داده اند، اکنون با هم یکی از مناظره های امام هشتم را می خوانیم:
حسن بن محمد نوفلی گفت: سلیمان مروزی- که از دانشمندان بی نظیر- در خراسان بود، پیش مأمون آمد. خلیفه، مقدم او را گرامی داشت