زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 118

3. پس از زیارت

همان گونه که زائر حرم رضوی، در زمان ورود به حرم مطهر و حتی در آستانه سفر، باید اصول فرهنگی و رفتاری و نیز تربیتی را رعایت نماید؛ پس از خروج از حال زیارت نیز باید از نظر روحی و رفتاری و عملی بسیار متفاوت تر از قبل شده باشد و بهتر از گذشته زندگی کند؛ به این معنا که زائر حرم امام رضا علیه السلام تنها حفظ حالات و شرایط معنوی و روحی خویش را منحصر به چند ساعت زیارت و داخل حرم بودن ننماید، بلکه همواره خواهش های نفسانی خویش را تعدیل نماید و عادات مذموم و رفتارهای ناصواب و زشت گذشته را که در داخل حرم، توبه نموده و با امام و خدای خویش در جهت ترک آنها میثاق بسته است فراموش کند و بر عهد و پیمان خویش استوار باشد: «ان یکون الزائر بعد الزیاره خیرا منه قبلها، فانه تحط الازوار اذا صادفت القبول؛ زائر پس از زیارت باید متفاوت باشد؛ زیرا زیارت مقبول مایه ریزش گناهان خواهد بود.» (1)

نتیجه گیری

با توجه به مواردی که در پژوهش حاضر، پیرامون فرهنگ و ادب زیارت امام رضا علیه السلام گفته شد، ملاحظه میگردد که:

1. انسان ها در امور اجتماعی و عرفی خود از اندیشه و تجربیات بشری استفاده می کنند و این امری درست و صحیح است، لیکن تسری امور بشری به امور الهی ناصواب است. امور الهی تنها با ساز و کارهای خود تعریف می شود و انسان تنها با حدود وضع شده از ناحیه خداوند می تواند آنها را انجام دهد، همانطورکه در امور عبادی، ملاکها و راهکارها از ناحیه کتاب و