زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 141

1. قرن سوم و چهارم

1. مَقْدسی بشّاری(380 ق.)

وی درباره مرقد مطهّر امام رضا علیه السلام گزارش شگفت انگیزی دارد، او می گوید: «وبه قبر علیّ الرضا بطوس قد بُنی علیه حِصن فیه دور و سوق، و قد بنی علیه عمید الدوله فائق مسجداً ما بخراسان أحسن منه...: (1) در طوس قبر علی بن موسی است که گرداگرد آن دیواری ساخته اند که خانه ها و بازاری دارد و عمیدالدوله فائق مسجدی در آن ساخته است که در خراسان بهتر از آن نیست.»

مَقْدسی بشّاری در قرن چهارم می زیسته و گزارش وی حاکی از این است که در قرن سوم نیز چنین بناهایی بر قبر شریف آن حضرت ساخته شده بود و این کار نه تنها بدعت نبوده، بلکه حاکمان و خلفای بنی عبّاس آن را ترمیم و توسعه می داده اند به گونه ای که عمیدالدّوله، یکی از وزرای بنی عبّاس، مسجد بزرگی بر قبر شریف امام رضا علیه السلام بنا کرده بود.

2. حسین بن احمد مُهَلِّبی (380 ق.)

وی نیز گزارشی شبیه گزارش مَقْدسی از مرقد شریف امام ارائه می دهد. وی در مورد نوقان و هم چنین در وصف شخصیت امام رضا علیه السلام می گوید: «نوقان از بزرگ ترین و آبادترین شهرهای خراسان است که در پشت این شهر مرقد امام علی بن موسی بن جعفر علیه السلام قرار دارد... که بر روی قبر ایشان حصاری است در آن حصار مردم معتکف می شوند.» (2)

2. قرن هشتم

1. ذهبی شافعی (748 ق.)

وی در گزارشی کوتاه امّا گویا درباره گنبد و بارگاه امام رضا علیه السلام