زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 31

شیخ صدوق رحمه الله در کتاب توحید روایات بسیاری در باب حدوث و قدم کلام الهی می آورد. (1) از آن جا که حضرت رضا علیه السلام می دانست که این مسأله صرفاً دستاویزی برای سرکوب مخالفان است طوری پاسخ می دادند که مسأله ای فاقد اهمیت جلوه کند. حضرت رضا علیه السلام با تعابیر گوناگونی می نمایاندند که قرآن نه حادث است ونه قدیم، بلکه، کلام خداوند است. ایشان در ضمن فرمایشات خود می فرمودند قرآنی که از داستان های پیامبران خبر می دهد به طور مسلم، نمی تواند قدیم باشد. به عبارت دیگر، حضرت از سویی می فهماندند که مسأله بسیار روشن است چرا که فقط خداوند قدیم است، و از سویی دیگر به منظور خنثی کردن توطئه حاکمان سیاسی طوری پاسخ می دادند که آنان نتوانند سوء استفاده کنند. حضرت رضا علیه السلام در سخنی می فرماید: «از نظر ما جدل کردن درباره قرآن بدعت است که پرسشگر و پاسخ دهنده در آن شریک هستند و هر دو، به کژراهه می روند. خالق، فقط خداوند است و ماسوای او حادث است. قرآن کلام خداوند است و برای آن از جانب خودت نامی قرار مده که جزء گمراهان خواهی شد...» (2)

2. امام رضا علیه السلام و اهل حدیث

الف) اهل حدیث چه کسانی هستند؟

همان سان که از عنوان «اهل حدیث» پیدا است آنان کسانی هستند که در مسائل اعتقادی تکیه گاهشان صرفاً نقل و حدیث است و هرگز به خود اجازه بحث و استدلال نمی دهند. در رأس آنان مالک بن انس، محمّد بن ادریس شافعی و احمد بن حنبل قرار دارند. این گروه با هر گونه اندیشه ورزی درحوزه دین مخالف بودند. معروف است که وقتی