- درآمد 1
- خردورزی در اندیشه کلامی امام رضا علیه السلام 6
- اشاره 6
- چکیده 6
- مقدمه 7
- جایگاه عقل در کلام امام رضا علیه السلام 9
- تجلی عقل در مناظرات کلامی امام رضا علیه السلام 11
- 1. عقل و استناد حدوث اراده به امر بدیهی 12
- امام رضا علیه السلام و به کار گیری عقل در امور نظری 12
- اشاره 12
- 2. عقل و نفی وجود ذاتی ما سوی الله 13
- 3. کاربرد عقل در اثبات توحید صفاتی 15
- 4. کاربرد عقل در اثبات حدوث عالم 17
- 5. کار برد عقل در توحید افعالی و نفی جبر و تفویض 19
- جمع بندی و نتیجه گیری 22
- منابع 23
- اشاره 24
- اشاره 24
- مقدمه 24
- چکیده 24
- امام رضا علیه السلام در برابر اهل حدیث، معتزله و واقفیان 24
- ب) فتوحات اسلامی 25
- د) غموض و دشواری مسأله 25
- 1. اسباب پیدایش فرقه ها و مذاهب در میان مسلمانان 25
- ج) امیال و هواهای نفسانی 25
- اشاره 25
- ه) تقلید از گذشتگان 25
- الف) خلأ رهبری 25
- ب) تلاش برای بی پایه نشان دادن تشیع 26
- الف) تفرقه پراکنی 26
- ج) بزرگ نمائی اختلافات 26
- اختلاف در شرایط امام 26
- 2. اسباب پیدایش فرقه ها در میان شیعیان 26
- اشاره 26
- اشاره 27
- نمایی از عصر امام رضا علیه السلام 27
- 1. امام رضا علیه السلام و معتزله 28
- الف) پیدایی معتزله 28
- ج) اصول عقاید معتزله 29
- ب) پویایی معتزله 29
- د) امام رضا علیه السلام، معتزله و مسأله خَلق قرآن 30
- الف) اهل حدیث چه کسانی هستند؟ 31
- 2. امام رضا علیه السلام و اهل حدیث 31
- ب) امام رضا علیه السلام و اهل حدیث 32
- 3. امام رضا علیه السلام و دانشمندان برجسته ادیان مختلف 33
- 4. امام رضا علیه السلام و واقفیان 34
- اشاره 34
- ب) وقف سیاسی و اعتقادی 35
- الف) توضیح اندیشه وقف 35
- ج) انگیزه های وقف 36
- د)اندیشه وقف در دوره های مختلف 37
- ه) دلایل و نصوص بر امامت امام رضا علیه السلام 38
- و) اقسام واقفیان دوران امام رضا علیه السلام 39
- ز) بزرگان و دانشمندان واقفی 41
- ح) بازگشت برخی از واقفیان از باور به وقف 43
- نتیجه گیری 45
- منابع 46
- روش شناسی مناظرات امام رضا علیه السلام 48
- اشاره 48
- چکیده 48
- مناظره در اسلام و نقش آن در پیشبرد هدف ها 49
- دانش امام رضا علیه السلام 50
- 1. استفاده از روش های عقلی و استدلالی 53
- روش های مورد استفاده امام رضا علیه السلام در مناظرات 53
- 2. تکیه بر اصول مشترک بین ادیان 54
- 3. به کارگیری فصاحت در گفتار 55
- 4. تکریم طرف مناظره 56
- 5. تفویض مسؤلیت به تازه مسلمانان 58
- 6. عنایت به احکام الهی 58
- 7. استفاده از نیروی تصرف در امور طبیعی 59
- 8. تسلط بر علوم و زبان های مختلف 60
- 9. داشتن سعه صدر 61
- 11. استناد به منابع قابل قبول طرف مناظره 62
- 10. توجه به مقتضای جلسه مناظره 62
- 12. آزادگی و روح علمی 65
- 13. تسلط، آرامش و انصاف 66
- نتیجه گیری 67
- منابع 69
- چکیده 71
- اشاره 71
- نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران 71
- تشیع در ایران 72
- الف) امام در مسیر مرو 73
- اشاره 73
- نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران 73
- ب) نقل حدیث در نیشابور 74
- اقدامات عملی امام برای تقویت تشیع در ایران 75
- اشاره 75
- ب) رفت و آمد شیعیان به محضر امام 76
- الف) تشکیل جلسات مناظره 76
- د) پشتیبانی اقتصادی و کمک به مستمندان 77
- ج) نامه نگاری های امام 77
- ه) پشتیبانی فرهنگی و تشویق شعرا 78
- ب) مهاجرت سادات 79
- آثار حضور امام در تقویت تشیع در ایران 79
- الف) آثار و بناها 79
- اشاره 79
- ج) قیام های سادات بر علیه خلافت جور 81
- منابع 83
- فرهنگ و آداب زیارت 85
- چکیده 85
- اشاره 85
- مقدمه 86
- کلیات 87
- 2. ضرورت و اهمیت 87
- 1. طرح مسأله 87
- 3. اهداف 88
- ب) اهداف جزیی 88
- 4. پیشینه 88
- الف) هدف کلی 88
- اشاراتی پیرامون فرهنگ، ادب و زیارت 89
- الف) فرهنگ 89
- اشاره 89
- 1. تعاریف کاربردی 89
- 5. ساختار 89
- ب) ادب 91
- ج) زیارت 92
- 2. پشینه تاریخی زیارت 93
- د) زائر 93
- 3. فلسفه زیارت 95
- 4. نقش زیارت در بهداشت روانی 97
- اشاره 98
- 1. آستانه سفر 98
- اشاره 98
- فرهنگ و ادب زیارت امام رضا علیه السلام 98
- الف) اصول فرهنگی 99
- ب) شاخصه های ادب زیارت 100
- الف) اصول فرهنگی 102
- اشاره 102
- 2. هنگام ورود به حرم 102
- ب) اداب 106
- 3. پس از زیارت 118
- نتیجه گیری 118
- پیشنهاداتی به مسئولین فرهنگی 120
- اشاره 120
- پیشنهادات و راهکارها 120
- پیشنهاداتی به زائرین 121
- منابع 122
- زیارت حضرت رضا علیه السلام از دیدگاه اهل سنت 124
- اشاره 124
- چکیده 124
- سخن آغازین 125
- فضیلت زیارت 126
- 1. در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 126
- اشاره 126
- 2. در نگاه امام کاظم علیه السلام 127
- 3. در نگاه امام رضا علیه السلام 128
- 5. در نگاه امام هادی علیه السلام 129
- 4. در نگاه امام جواد علیه السلام 129
- 1. قرن چهارم 130
- اشاره 130
- زیارت اهل سنّت 130
- 2. قرن پنجم 132
- 3. قرن هشتم 136
- 4. قرن نهم 137
- 5. قرن دهم 137
- 6. قرن چهاردهم 140
- اشاره 140
- آستان حضرت علیه السلام 140
- 1. قرن سوم و چهارم 141
- 2. قرن هشتم 141
- سخن پایانی 143
- منابع 145
- چکیده 147
- اشاره 147
- سیمای امام رضا علیه السلام در اشعار شعرای شیعی معاصر آن حضرت 147
- مقدمه 148
- 1. ابونواس 151
- شعرای معاصر امام رضا علیه السلام 151
- اشاره 151
- 2. دعبل خُزاعی 154
- 3. ابراهیم بن عباس الصّولی 158
- نتیجه گیری 161
- منابع 162
- لیست مقالات رسیده به همایش 163
- لیست چکیده مقالات رسیده به همایش (اصل مقاله واصل نگردید) 167
شخصی از مالک ابن انس در باره آیه شریفه ((الرّحمنُ علی العرشِ استوی)) (1) پرسش کرد وی در پاسخ گفت: «استوای خدا بر عرش معلوم است، کیفیت آن مجهول، ایمان به آن واجب و پرسش درباره آن بدعت است.» (2)
ب) امام رضا علیه السلام و اهل حدیث
به منظور رعایت اختصار، در این جا به مناظره ای که میان یکی از علمای اهل حدیث و امام رضا علیه السلام روی داده است بسنده می کنیم.
صفوان بن یحیی می گوید: «ابوقرّه محدث از من خواست که برای او از امام رضا علیه السلام وعده ملاقات بگیرم، من پیام او را به حضرت رساندم. حضرت اجازه داد.
در ملاقات ابوقره و امام رضا علیه السلام مناظراتی صورت گرفت تا این که سخن به توحید کشیده شد.
ابوقره به حضرت رضا علیه السلام گفت: ما روایت داریم که خداوند سخن گفتن و دیدن خود را میان دو پیامبرش تقسیم کرده است, سخن گفتن را به حضرت موسی علیه السلام و دیدن را به حضرت محمّد صلی الله علیه و آله اختصاص داده است. وی به آیاتی از قرآن استدلال کرد.
حضرت در پاسخ فرمود: که آیات دیگری در قرآن وجود دارد که نافی این دیدگاه است مانند: ((لا تُدرکه الاَبصار و هو یدرِک الابصارَ)) (3) و ((یعلم ما بینَ اَیدیهم وما خَلفَهم ولا یحیطون بِه عِلماً)) (4) ومانند این آیات. آیا این آیات را خداوند نازل نکرده است؟ چگونه امکان دارد که کسی بگوید از جانب خداوند آمده ام و به امر خداوند به مردم بگوید ((لاتدرکه الابصار)) یعنی
1- .طه،آیه5.
2- . رضا برنجکار، آشنائی با فرق و مذاهب کلامی، ص121.
3- . انعام، آیه102.
4- . طه، آیه110.