زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 36

ج) انگیزه های وقف

کسانی را که به اندیشه وقف چنگ زده اند می توان دست کم به سه گروه تقسیم کرد:

گروه اوّل: سران و بزرگان اندیشه وقف که برای رسیدن به اهداف سیاسی و اقتصادی به این دیدگاه متمایل شده اند. کشّی از یوسف بن عبدالرحمان نقل می کند که امام کاظم علیه السلام وفات کرد و برخی از نزدیکان ایشان که به نمایندگی حضرت مالی در دست داشتند شهادت و مرگ حضرت را انکار نمودند و بر امامت حضرت توقف نمودند. (1)

مرحوم شیخ طوسی در«کتاب الغیبه» نقل می کند که ابوابراهیم (موسی بن جعفر علیه السلام از دنیا رفت در حالی که نزد «قندی» هفتاد هزار دینار وجود داشت و نزد «عثمان بن علی رواسی» هزار دینار و پنج جاریه و منزلی در مصر. (2) امام رضا علیه السلام به او اطلاع داد که پول ها و کلیه اموال و اثاثیه و جاریه هایی را که نزد شما است به من برگردانید که من وارث و قائم مقام او [موسی بن جعفر علیه السلام ] هستم. ما میراث او را تقسیم کردیم و بهانه ای از حبس اموالی که مال من و وارث موسی بن جعفر است ندارید.

امّا «ابن ابی حمزه» و «زیاد بن قندی» امامت حضرت رضا را انکار کرد. «عثمان بن عیسی» نیز به امام رضا علیه السلام نوشت که پدرت نمرده است، او زنده و قائم است و هر کس مدعی شود که او مرده، سخن باطل می گوید. به فرض که ایشان رحلت کرده باشد، ایشان دستور نداده است که چیزی به شما برگردانم و امّا جاریه ها را آزاد کرده ام و آنان را به ازدواج در آورده ام. (3)

1- . همان، ص380.
2- . در عیون اخبار الرضا علیه السلام، ص73 با اندکی اختلاف آمده است.
3- . جعفر سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، ص383.