زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 53

به زبان هریک بشنود و ببیند که زبان همه این ها بند آمد، خواهد دانست او در خور این نیست که در این راه گام بردارد، و در این موقع است که پشیمانی او را در برمی گیرد. (1)

هدف از ترتیب این گونه مجالس آن بود که امام از پاسخ عاجز ماند و بدین وسیله نادرستی یکی از ادعاهای اساسی اش بر مردم روشن گردد. آری امام رضا علیه السلام مانند سایر امامان، داشتن علوم و معارف پیغمبر صلی الله علیه و آله را که شرط اساسی امامت است، مدعی بود. بنابراین، اگر مأمون موفق می شد که کذب این ادعا را ثابت کند با انهدام مذهب شیعه مشکل خود را به کلی حل کرده بود. (2)

روش های مورد استفاده امام رضا علیه السلام در مناظرات

1. استفاده از روش های عقلی و استدلالی

می دانیم عقل حجتی خدادادی است که تمام انسانها فارغ از هر دین و آیینی آن را می پذیرند و به داده های آن احترام می گذارند و چون در اسلام آموزه عقل ستیز وجود ندارد، تکیه بر عقل و استدلال عقلی می تواند ما را به یک نتیجه خوب برساند. پیامدهای استدلال عقلی، مورد قبول همگان می باشد؛ بنابراین کاربرد عقل در کنار علم، هدفی است که ضریب خطا را در بحث ها کمتر می کند و دستیابی به هدف واحد را آسان می گرداند. (3)

امام رضا علیه السلام در مواجهه و مناظره با زنادقه و ملحدان که به هیچ کتابی یا

1- . شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج1، ص154؛ عطاردی قوچانی، پرتویی از زندگانی هشتمین امام علی بن موسی الرضا علیه السلام، ص75.
2- . حسینی، جعفر مرتضی، زندگی سیاسی هشتمین امام علیه السلام، ترجمه خلیل خلیلیان، ص195؛ قلندری بردسیری، حمید، هشتمین امام، ص36.
3- . طاهری آکردی، محمد حسین، پیشینه تاریخی گفتگوی اسلام و مسیحیت با تأکید بر دیدگاه شیعه و کاتولیک، ص160.