- درآمد 1
- خردورزی در اندیشه کلامی امام رضا علیه السلام 6
- چکیده 6
- اشاره 6
- مقدمه 7
- جایگاه عقل در کلام امام رضا علیه السلام 9
- تجلی عقل در مناظرات کلامی امام رضا علیه السلام 11
- امام رضا علیه السلام و به کار گیری عقل در امور نظری 12
- 1. عقل و استناد حدوث اراده به امر بدیهی 12
- اشاره 12
- 2. عقل و نفی وجود ذاتی ما سوی الله 13
- 3. کاربرد عقل در اثبات توحید صفاتی 15
- 4. کاربرد عقل در اثبات حدوث عالم 17
- 5. کار برد عقل در توحید افعالی و نفی جبر و تفویض 19
- جمع بندی و نتیجه گیری 22
- منابع 23
- چکیده 24
- امام رضا علیه السلام در برابر اهل حدیث، معتزله و واقفیان 24
- اشاره 24
- مقدمه 24
- اشاره 24
- 1. اسباب پیدایش فرقه ها و مذاهب در میان مسلمانان 25
- ب) فتوحات اسلامی 25
- ه) تقلید از گذشتگان 25
- ج) امیال و هواهای نفسانی 25
- الف) خلأ رهبری 25
- د) غموض و دشواری مسأله 25
- اشاره 25
- اختلاف در شرایط امام 26
- اشاره 26
- الف) تفرقه پراکنی 26
- ج) بزرگ نمائی اختلافات 26
- 2. اسباب پیدایش فرقه ها در میان شیعیان 26
- ب) تلاش برای بی پایه نشان دادن تشیع 26
- اشاره 27
- نمایی از عصر امام رضا علیه السلام 27
- الف) پیدایی معتزله 28
- 1. امام رضا علیه السلام و معتزله 28
- ب) پویایی معتزله 29
- ج) اصول عقاید معتزله 29
- د) امام رضا علیه السلام، معتزله و مسأله خَلق قرآن 30
- الف) اهل حدیث چه کسانی هستند؟ 31
- 2. امام رضا علیه السلام و اهل حدیث 31
- ب) امام رضا علیه السلام و اهل حدیث 32
- 3. امام رضا علیه السلام و دانشمندان برجسته ادیان مختلف 33
- 4. امام رضا علیه السلام و واقفیان 34
- اشاره 34
- ب) وقف سیاسی و اعتقادی 35
- الف) توضیح اندیشه وقف 35
- ج) انگیزه های وقف 36
- د)اندیشه وقف در دوره های مختلف 37
- ه) دلایل و نصوص بر امامت امام رضا علیه السلام 38
- و) اقسام واقفیان دوران امام رضا علیه السلام 39
- ز) بزرگان و دانشمندان واقفی 41
- ح) بازگشت برخی از واقفیان از باور به وقف 43
- نتیجه گیری 45
- منابع 46
- اشاره 48
- روش شناسی مناظرات امام رضا علیه السلام 48
- چکیده 48
- مناظره در اسلام و نقش آن در پیشبرد هدف ها 49
- دانش امام رضا علیه السلام 50
- روش های مورد استفاده امام رضا علیه السلام در مناظرات 53
- 1. استفاده از روش های عقلی و استدلالی 53
- 2. تکیه بر اصول مشترک بین ادیان 54
- 3. به کارگیری فصاحت در گفتار 55
- 4. تکریم طرف مناظره 56
- 5. تفویض مسؤلیت به تازه مسلمانان 58
- 6. عنایت به احکام الهی 58
- 7. استفاده از نیروی تصرف در امور طبیعی 59
- 8. تسلط بر علوم و زبان های مختلف 60
- 9. داشتن سعه صدر 61
- 11. استناد به منابع قابل قبول طرف مناظره 62
- 10. توجه به مقتضای جلسه مناظره 62
- 12. آزادگی و روح علمی 65
- 13. تسلط، آرامش و انصاف 66
- نتیجه گیری 67
- منابع 69
- نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران 71
- اشاره 71
- چکیده 71
- تشیع در ایران 72
- اشاره 73
- الف) امام در مسیر مرو 73
- نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران 73
- ب) نقل حدیث در نیشابور 74
- اشاره 75
- اقدامات عملی امام برای تقویت تشیع در ایران 75
- ب) رفت و آمد شیعیان به محضر امام 76
- الف) تشکیل جلسات مناظره 76
- ج) نامه نگاری های امام 77
- د) پشتیبانی اقتصادی و کمک به مستمندان 77
- ه) پشتیبانی فرهنگی و تشویق شعرا 78
- اشاره 79
- ب) مهاجرت سادات 79
- الف) آثار و بناها 79
- آثار حضور امام در تقویت تشیع در ایران 79
- ج) قیام های سادات بر علیه خلافت جور 81
- منابع 83
- اشاره 85
- چکیده 85
- فرهنگ و آداب زیارت 85
- مقدمه 86
- 2. ضرورت و اهمیت 87
- کلیات 87
- 1. طرح مسأله 87
- 4. پیشینه 88
- 3. اهداف 88
- الف) هدف کلی 88
- ب) اهداف جزیی 88
- 1. تعاریف کاربردی 89
- 5. ساختار 89
- اشاراتی پیرامون فرهنگ، ادب و زیارت 89
- اشاره 89
- الف) فرهنگ 89
- ب) ادب 91
- ج) زیارت 92
- 2. پشینه تاریخی زیارت 93
- د) زائر 93
- 3. فلسفه زیارت 95
- 4. نقش زیارت در بهداشت روانی 97
- فرهنگ و ادب زیارت امام رضا علیه السلام 98
- 1. آستانه سفر 98
- اشاره 98
- اشاره 98
- الف) اصول فرهنگی 99
- ب) شاخصه های ادب زیارت 100
- الف) اصول فرهنگی 102
- 2. هنگام ورود به حرم 102
- اشاره 102
- ب) اداب 106
- 3. پس از زیارت 118
- نتیجه گیری 118
- پیشنهاداتی به مسئولین فرهنگی 120
- پیشنهادات و راهکارها 120
- اشاره 120
- پیشنهاداتی به زائرین 121
- منابع 122
- زیارت حضرت رضا علیه السلام از دیدگاه اهل سنت 124
- چکیده 124
- اشاره 124
- سخن آغازین 125
- 1. در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 126
- اشاره 126
- فضیلت زیارت 126
- 2. در نگاه امام کاظم علیه السلام 127
- 3. در نگاه امام رضا علیه السلام 128
- 5. در نگاه امام هادی علیه السلام 129
- 4. در نگاه امام جواد علیه السلام 129
- زیارت اهل سنّت 130
- 1. قرن چهارم 130
- اشاره 130
- 2. قرن پنجم 132
- 3. قرن هشتم 136
- 4. قرن نهم 137
- 5. قرن دهم 137
- اشاره 140
- 6. قرن چهاردهم 140
- آستان حضرت علیه السلام 140
- 2. قرن هشتم 141
- 1. قرن سوم و چهارم 141
- سخن پایانی 143
- منابع 145
- اشاره 147
- سیمای امام رضا علیه السلام در اشعار شعرای شیعی معاصر آن حضرت 147
- چکیده 147
- مقدمه 148
- 1. ابونواس 151
- شعرای معاصر امام رضا علیه السلام 151
- اشاره 151
- 2. دعبل خُزاعی 154
- 3. ابراهیم بن عباس الصّولی 158
- نتیجه گیری 161
- منابع 162
- لیست مقالات رسیده به همایش 163
- لیست چکیده مقالات رسیده به همایش (اصل مقاله واصل نگردید) 167
روشن است که منطق و هدف امام از بحث ها و مناظره ها، تبیین و اجرای تعالیم الهی بود. (1)
7. استفاده از نیروی تصرف در امور طبیعی
ما طبق روایات وارده، به ولایت ائمه اطهار و تصرف آنان در امور طبیعی معتقدیم، امام رضا علیه السلام نیز در یکی از مجادلاتش از این شیوه بهره می گیرد؛ موقعی که حاجبِ مأمون (حمید بن مهران) از مأمون می خواهد تا جلسه مناظره ای با امام رضا علیه السلام داشته باشد تا با این کار بگوید که آن حضرت شایستگی حق ولایتعهدی را ندارد. در این جلسه حاجب ابتدا معجزه بودن بارش باران به وسیله ی امام رضا علیه السلام، در پی نماز باران را رد می کند و می گوید فصل باران است و باران به طور طبیعی آمده است. وی به امام می گوید: مردم این حرف را پشت سر تو می گویند، تو نباید اجازه بدهی که دروغگویان این سخنان را درباره تو انتشار دهند.
امام رضا فرمود: «من مردم را از گفتگو درباره نعمت های پروردگار منع نمی کنم و هرگز دنبال هوا و هوس نبوده ام.»
حاجب می گوید: «این مقام [ولایتعهدی] را مأمون به تو بخشیده است و تو را به این مقام رسانده است.»
امام فرمود: «این همان مقامی است که پادشاه مصر به یوسف صدیق داد و حال آن دو را نیز تو خود دانی.»
امام از حکایت و داستان های تاریخی که در قرآن آمده است، برای مثال می آورد و حق خود را اثبات می کند. حاجب غضبناک می شود و می گوید: «اگر در ادعای خود صادقی، این دو شیر نقش بسته بر پرده را زنده کن و بر من مسلط گردان تا ادعایت ثابت شود.»
1- . همان، ص419-423؛ عمادزاده، همان، ج1ص276-278.