- درآمد 1
- چکیده 6
- خردورزی در اندیشه کلامی امام رضا علیه السلام 6
- اشاره 6
- مقدمه 7
- جایگاه عقل در کلام امام رضا علیه السلام 9
- تجلی عقل در مناظرات کلامی امام رضا علیه السلام 11
- اشاره 12
- امام رضا علیه السلام و به کار گیری عقل در امور نظری 12
- 1. عقل و استناد حدوث اراده به امر بدیهی 12
- 2. عقل و نفی وجود ذاتی ما سوی الله 13
- 3. کاربرد عقل در اثبات توحید صفاتی 15
- 4. کاربرد عقل در اثبات حدوث عالم 17
- 5. کار برد عقل در توحید افعالی و نفی جبر و تفویض 19
- جمع بندی و نتیجه گیری 22
- منابع 23
- چکیده 24
- اشاره 24
- امام رضا علیه السلام در برابر اهل حدیث، معتزله و واقفیان 24
- مقدمه 24
- اشاره 24
- الف) خلأ رهبری 25
- ج) امیال و هواهای نفسانی 25
- د) غموض و دشواری مسأله 25
- ب) فتوحات اسلامی 25
- ه) تقلید از گذشتگان 25
- اشاره 25
- 1. اسباب پیدایش فرقه ها و مذاهب در میان مسلمانان 25
- اشاره 26
- ب) تلاش برای بی پایه نشان دادن تشیع 26
- 2. اسباب پیدایش فرقه ها در میان شیعیان 26
- الف) تفرقه پراکنی 26
- ج) بزرگ نمائی اختلافات 26
- اختلاف در شرایط امام 26
- نمایی از عصر امام رضا علیه السلام 27
- اشاره 27
- الف) پیدایی معتزله 28
- 1. امام رضا علیه السلام و معتزله 28
- ج) اصول عقاید معتزله 29
- ب) پویایی معتزله 29
- د) امام رضا علیه السلام، معتزله و مسأله خَلق قرآن 30
- الف) اهل حدیث چه کسانی هستند؟ 31
- 2. امام رضا علیه السلام و اهل حدیث 31
- ب) امام رضا علیه السلام و اهل حدیث 32
- 3. امام رضا علیه السلام و دانشمندان برجسته ادیان مختلف 33
- 4. امام رضا علیه السلام و واقفیان 34
- اشاره 34
- الف) توضیح اندیشه وقف 35
- ب) وقف سیاسی و اعتقادی 35
- ج) انگیزه های وقف 36
- د)اندیشه وقف در دوره های مختلف 37
- ه) دلایل و نصوص بر امامت امام رضا علیه السلام 38
- و) اقسام واقفیان دوران امام رضا علیه السلام 39
- ز) بزرگان و دانشمندان واقفی 41
- ح) بازگشت برخی از واقفیان از باور به وقف 43
- نتیجه گیری 45
- منابع 46
- اشاره 48
- روش شناسی مناظرات امام رضا علیه السلام 48
- چکیده 48
- مناظره در اسلام و نقش آن در پیشبرد هدف ها 49
- دانش امام رضا علیه السلام 50
- روش های مورد استفاده امام رضا علیه السلام در مناظرات 53
- 1. استفاده از روش های عقلی و استدلالی 53
- 2. تکیه بر اصول مشترک بین ادیان 54
- 3. به کارگیری فصاحت در گفتار 55
- 4. تکریم طرف مناظره 56
- 5. تفویض مسؤلیت به تازه مسلمانان 58
- 6. عنایت به احکام الهی 58
- 7. استفاده از نیروی تصرف در امور طبیعی 59
- 8. تسلط بر علوم و زبان های مختلف 60
- 9. داشتن سعه صدر 61
- 10. توجه به مقتضای جلسه مناظره 62
- 11. استناد به منابع قابل قبول طرف مناظره 62
- 12. آزادگی و روح علمی 65
- 13. تسلط، آرامش و انصاف 66
- نتیجه گیری 67
- منابع 69
- چکیده 71
- اشاره 71
- نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران 71
- تشیع در ایران 72
- نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران 73
- الف) امام در مسیر مرو 73
- اشاره 73
- ب) نقل حدیث در نیشابور 74
- اشاره 75
- اقدامات عملی امام برای تقویت تشیع در ایران 75
- ب) رفت و آمد شیعیان به محضر امام 76
- الف) تشکیل جلسات مناظره 76
- ج) نامه نگاری های امام 77
- د) پشتیبانی اقتصادی و کمک به مستمندان 77
- ه) پشتیبانی فرهنگی و تشویق شعرا 78
- الف) آثار و بناها 79
- ب) مهاجرت سادات 79
- اشاره 79
- آثار حضور امام در تقویت تشیع در ایران 79
- ج) قیام های سادات بر علیه خلافت جور 81
- منابع 83
- اشاره 85
- چکیده 85
- فرهنگ و آداب زیارت 85
- مقدمه 86
- 2. ضرورت و اهمیت 87
- کلیات 87
- 1. طرح مسأله 87
- ب) اهداف جزیی 88
- 3. اهداف 88
- الف) هدف کلی 88
- 4. پیشینه 88
- 5. ساختار 89
- الف) فرهنگ 89
- 1. تعاریف کاربردی 89
- اشاره 89
- اشاراتی پیرامون فرهنگ، ادب و زیارت 89
- ب) ادب 91
- ج) زیارت 92
- د) زائر 93
- 2. پشینه تاریخی زیارت 93
- 3. فلسفه زیارت 95
- 4. نقش زیارت در بهداشت روانی 97
- فرهنگ و ادب زیارت امام رضا علیه السلام 98
- اشاره 98
- 1. آستانه سفر 98
- اشاره 98
- الف) اصول فرهنگی 99
- ب) شاخصه های ادب زیارت 100
- الف) اصول فرهنگی 102
- 2. هنگام ورود به حرم 102
- اشاره 102
- ب) اداب 106
- 3. پس از زیارت 118
- نتیجه گیری 118
- پیشنهاداتی به مسئولین فرهنگی 120
- اشاره 120
- پیشنهادات و راهکارها 120
- پیشنهاداتی به زائرین 121
- منابع 122
- چکیده 124
- اشاره 124
- زیارت حضرت رضا علیه السلام از دیدگاه اهل سنت 124
- سخن آغازین 125
- 1. در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 126
- فضیلت زیارت 126
- اشاره 126
- 2. در نگاه امام کاظم علیه السلام 127
- 3. در نگاه امام رضا علیه السلام 128
- 4. در نگاه امام جواد علیه السلام 129
- 5. در نگاه امام هادی علیه السلام 129
- زیارت اهل سنّت 130
- 1. قرن چهارم 130
- اشاره 130
- 2. قرن پنجم 132
- 3. قرن هشتم 136
- 4. قرن نهم 137
- 5. قرن دهم 137
- آستان حضرت علیه السلام 140
- اشاره 140
- 6. قرن چهاردهم 140
- 2. قرن هشتم 141
- 1. قرن سوم و چهارم 141
- سخن پایانی 143
- منابع 145
- سیمای امام رضا علیه السلام در اشعار شعرای شیعی معاصر آن حضرت 147
- چکیده 147
- اشاره 147
- مقدمه 148
- اشاره 151
- شعرای معاصر امام رضا علیه السلام 151
- 1. ابونواس 151
- 2. دعبل خُزاعی 154
- 3. ابراهیم بن عباس الصّولی 158
- نتیجه گیری 161
- منابع 162
- لیست مقالات رسیده به همایش 163
- لیست چکیده مقالات رسیده به همایش (اصل مقاله واصل نگردید) 167
قلوب انجام نمی دادند. بلکه واقعاً به انبیای گذشته ایمان داشتند؛ چرا که این اصلی برگرفته از قرآن است.
در مناظره ایشان با جاثلیق می بینیم که جاثلیق اوّلین سئوالی که می پرسد در مورد نبوت عیسی علیه السلام است.
وی می گوید: «آیا آن را قبول داری؟ امام فرمود: من به نبوت عیسی و کتاب او و آنچه را که به امت خود بشارت داده و حواریون به آن اعتراف کرده اند، اقرار می کنم ولی نبوت و پیغمبری هر عیسایی را که به نبوت محمد علیه السلام و به کتاب او اقرار نکرده و امت خود را بدان بشارت و مژده نداده باشد، قبول ندارم. (1)
12. آزادگی و روح علمی
اقتدار علمی امام رضا علیه السلام و شخصیت انسانی آن حضرت موجب شده بود که ایشان از یک روح بلند و آزادگی علمی والایی برخوردار باشند. بر اثر این روح علمی، در سراسر مناظره از هر گونه امر ناشایست و ناروا پیراسته و به همه ارزشها و فضیلت های زیبا آراسته بود؛ نه جدلی در کار بود و نه حیله، نه مخاصمه و نه هیاهو، نه لغزش و غفلت و نه هیچ امر نادرست دیگر. به جهت همین آزادگی و روح علمی است که امام رضا علیه السلام در هیچ یک از مناظرات شان نخست سئوال نمی کنند بلکه ابتدا به طرف مقابل می گویند سؤال داری بپرس. این امر بیانگر این است که آن حضرت قادر به پاسخگویی هر سئوالی بوده و اسلام دینی است که پاسخگوی همه نیازهای بشری است.
زمانی که امام علیه السلام مناظره را به پایان می رساند رو به رؤسای ادیان می نمود و به آنها می فرمود: ای قوم! اگر در میان شما کسی مخالف اسلام است و سؤالی
1- . قرشی، پژوهشی دقیق در زندگانی امام...، ج1، ص218؛ نجفی، مناظرات ستاره هشتم، ص43.