زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 73

ذمه و توصیه به عاملانش در پرهیز از ظلم و ستم نسبت به ایشان, یکی از عوامل توجه به تشیع در این سرزمین است.

قیام مختار بن ابوعبید ثقفی، بر علیه حکومت بنی امیه، برای اوّلین با ارتباط و همسویی ایرانیان با تشیع را, به صورت نسبتاً گسترده, فراهم آورد.

تعداد موالی (ایرانیان) در میان لشکریان مختار چنان چشم گیر بود که برخی آن قیام را جنبشی علیه اعراب به شمار آورده اند.

رمز موفقیت مختار این بود که نیازهای ایرانیان را دریافت و در ارتقاء منزلت اجتماعی غیر عرب کوشید.

بنابراین قیام مختار در روند رشد کمی و کیفی دین اسلام, در ایران مرحله ای مهم شمرده می شود. (1)

در این بین نباید از قیام یحیی بن زید نیز چشم پوشید. (2)

شهرهای قم، (3) کاشان، (4) آوه و خراسان از مناطقی به شمار می روند که تشیع را تا قرن سوم پذیرفته و وجود شیعیانی در این شهرها گزارش شده است.

نقش امام رضا علیه السلام در ارتقاء و تقویت تشیع در ایران

اشاره

ورود امام رضا علیه السلام به ایران و خراسان، زمینه گسترش طرفداران حضرت و تقویت شیعه را فراهم آورد.

الف) امام در مسیر مرو

هم زمان با شروع قرن سوم هجری، مأمون حضرت رضا علیه السلام را از مدینه، به مرو فراخواند و امام با اکراه و اجبار به سوی مرو حرکت داده شدند. تمام

1- . دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، ص333.
2- . یعقوبی، احمدبن واضح، تاریخ یعقوبی، ج 2، ص326.
3- . پاک، محمد رضا ، «قم در دو قرن نخست هجری»، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره 14، ص17.
4- . بلاذری، احمد بن یحییی، فتوح البلدان، ص439.