زلال اندیشه رضوی: مجموعه مقالات برگزیده همایش صفحه 74

تلاش در این حرکت اجباری بر این بود که حضرت به عنوان امام معصوم و بزرگ شیعیان شناخته نشوند. مأمون به گونه ای سفر حضرت را از دور مدیریت می نمود که بُعد رهبری معنوی و امامت امام مخفی بماند. امّا امام علیه السلام این تحدید را به فرصت تبدیل نمود و از آن به بهترین شیوه در مسیر کسترش فرهنگ اسلام ناب بهره جست.

«رجاء بن ابی ضحاک» که مأمور آوردن امام به مرو بود، در مورد اتفاقات و حوادث طول سفر، این گونه می گوید:

«مأمون مرا فرستاد که علی بن موسی الرضا علیه السلام را از مدینه به نزد او حاضر کنم. و مرا امر کرد که او را از راه بصره و اهواز و فارس بیاورم و از راه قم نیاورم. و امر کرد که شب و روز مواظب او باشم تا او را وارد خراسان سازم.

پس من از مدینه تا مرو با او بودم و به خدا سوگند، که من مردی پرهیزکارتر از او در نزد خدا و کثیر الذکرتر در جمیع اوقات خود از او و ترسنده تر از خدا از او ندیدم. چون صبح می شد نماز صبح می خواند... پس از آن روی به مردم می کرد و ایشان را حدیث و موعظه می فرمود تا نزدیک زوال. پس از آن تجدید وضو کرده و به مصلای خود بازمی گشت...

او در هیچ شهری فرود نمی آمد مگر آنکه مردم روی به آن جانب می آوردند و معالم دین خود را از او پرسش می کردند. پس جواب می داد و بسیار حدیث می کرد از پدرش از پدرانش از علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله .» (1)

ب) نقل حدیث در نیشابور

هر چند در مسیر امام از مدینه تا مرو، سعی شده بود که از مراکز و مناطق شیعه نشین دوری کنند و در شهرهای دیگر حضرت ناشناخته باشند، امّا در