اوضاع طبیعی و انسانی قیامت از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 19

و مراد از زمين در عين حال زمين و موجودات در آن و متعلقات آن است، همچنانكه درجمله «وَالاَْرْضُ‌جَميعاقَبْضَتُهُ،»(27/زمر) نيزمنظور زمين‌وآنچه‌درآن‌است،مي‌باشد.

4 ـ نامه‌هاي اعمال گشوده مي‌شوند!

(42) اوضاع طبيعي و انساني قيامت

«وَ وُضِعَ الْكِتابَ...» بعضي از مفسرين گفته‌اند: مراد از كتاب، همان نامه‌هاي اعمال است، كه حساب بر طبق آن‌ها صورت مي‌گيرد و بر طبق آن حكم مي‌كنند. و بعضي ديگر گفته‌انــد: مراد از كتــاب لوح محفــوظ است. مؤيــد اين وجه آيه «هذا كِتابُنا يَنْطِقُ عَلَيْكُـمْ بِالْحَقِّ اِنّا كُنّـا نَسْتَنْسِــخُ مــا كُنْتُــمْ تَعْمَلُــونَ،» (29 / جاثيه) اســــت .

5 ـ گواهــان احضار مي‌شوند!

«وَ جيءَ بِالنَّبِيّيـنَ وَ الشُّهَداءِ...» آوردن انبيا به طوري كه از سياق بر مي‌آيد براي اين است كه از ايشان بپرسند آيا رسالت خدا را انجام داديد يا نه؟ و آيه شريفه: «فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذينَ اُرْسِلَ اِلَيْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلينَ،» (6 / اعراف) هم مؤيد اين معنا است.

كلياتي از آغاز و انجام قيامت (43)

و اما آوردن شهدا كه عبارتند از گواهان اعمال، آن نيز براي اين است كه آنچه از اعمال قوم خود ديده‌اند و تحمل كرده‌اند، اداء كنند كه در جاي ديگر در اين باره فرموده: «فَكَيْــفَ اِذا جِئْنا مِـنْ كُـلِّ اُمَّـةٍ بِشَهيـدٍ وَ جِئْنـا بِـكَ عَلـي هـؤُلاءِ شَهيـــدا.» (41 / نساء)

6 ـ داوري واقعي آغاز مي‌شود!

«وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَـقِّ وَ هُـمْ لايُظْلَمـُونَ...» قضاي بين مردم، عبارت است از داوري بين آنان در آنچه كه در آن اختلاف مي‌كردند. اين معنا مكرر در كلام خداي تعالي آمده، ماننــد: «اِنَّ رَبَّـكَ يَقْضي بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقـِيامَــةِ فيما كــانُوا فيهِ يَخْتَلِفُـونَ.» (17 / جاثيه)