اوضاع طبیعی و انسانی قیامت از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 40

روز شهــادت گواهان (تكلم اضطراري و بي اختيار)

و كوتاه سخن، اگر در باره درخواستي تكلم كند، تكلمش اضطراري و بي‌اختيار است و مطابق با عملي است كه در برابرش مجسم شده و با اين وضع اگر به دروغ تكلم كند معناي دروغش همان بروز و هويدا شدن ملكات است و خود عملي است از اعمالش كه ظهور مي‌كند،نه اينكه كلامي باشد جواب از سئوال، پس خدا بر دهانش مهر زده، گــوش و چشــم و پوســت و دســت و پايــش را به زبــان در مي‌آورد و عملــي را كــه كرده حاضر مي‌ســازد و گواهـان را مي‌آورد و خدا خودش بر هر چيز گواه است.

پس، خلاصه همه حرفهايي كه زده شد، اين شد :

روز شهادت گواهان (تكلم اضطراري و بي اختيار) (87)

معناي جمله: «لا تَكَلَّـمُ نَفْسٌ اِلاّ بِـاِذْنِـه،» اين است كه تكلم در آن روز به طريق تكلم دنيوي نيست، كه عبارت باشد از كشف اختياري از نهانيها و فرض صدق و كذب در آن راه داشته باشد، چون مالك اختيار بودن از لوازم عمل است كه جاي آن دنيا است و در نشــاه آخــرت خبــري از آن نيســت و لــذا هيــچ انسانــي داراي اختيــار نيست تا بــه اختيــار خود تكلـم كنــد، بلكــه آنجا همــه چيــز به اذن خــدا و مشيــت اوســت.

و اگر خواننده محترم خوب دقت كند خواهد ديد كه برگشت اين وجه، يعني برداشته شدن اختيار از تكلم انسان و ساير افعالش، به همان مطلبي است كه ما با آن بحث را شروع كرديم و گفتيم كه يكي از مشخصات روز قيامت انكشاف حـقيقـت اشيـاء و شـهـود شدن همــه غيبهــا اســت .

(88) اوضاع طبيعي و انساني قيامت

معرفه پنجم قيامت: ظهور نتيجه اعمال انسان (پايان اختيار و عمل)

نشـأه آخـرت نشـأه جـزا و اثـر اعمال است. در آنجـا ديگر خبري از اختيـار نيست، آنجا انسان است و عملش، انسان است و لوازم ضروري اعمالش، انسان است و نـامـه عمل و گواهان اعمالش، انسان است و پروردگاري كه به سوي او بازگشت مي‌كند و حكم فصل و داوري به دست اوست.

درآن‌جااگر دعوت‌به‌چيزي شودبه‌طور قهر و اضطرار استجابت مي‌كند، هم‌چنان‌كه فرموده: «يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدّاعِيَ لا عِوَجَ لَهُ...،» (108 / طه) در حالي كه وقتي در دنيا بودند به حق دعوت مي‌شدند ولي استجابت نمي‌كردند.