اوضاع طبیعی و انسانی قیامت از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 46

و اين چند معنا بطوري كه ملاحظه مي‌فرماييد قريب به هم هستند و تو گويي در كلام استعــاره‌اي به كار رفته و منظــور اين است كه اهل جهنم (كساني كه شقي شدنـد) نفس‌هــاي خود را بـه سينه‌هــا فروبــرده با بلندكــردن صدا به گريــه و ناله آن را برمي‌گرداننــد، همانطور كه خـران صدا بلند مي‌كنند و ناله‌شان از شدت حرارت آتــش و عظمــت مصيبــت و گرفتــاري است . (1)

(100) اوضاع طبيعي و انساني قيامت

از معرفه‌هــاي قيامــت: برطرف شدن ترديدها

«لِيُبَيِّــنَ لَهُمُ الَّـذي يَخْتَلِفُونَ فيهِ وَ لِيَعْلَمَ الَّذينَ كَفَــرُوا اَنَّهُـمْ كانُوا كاذِبينَ،»

«تا چيزهايي را كه در آن اختلاف دارند بر ايشان بيان كند و تا كساني كه كافرنــد بدانند كه دروغگو بوده‌اند.» (39 / نحل)

مسأله رفع اختلاف ديني و تبين آن در قيامت، در كلام خداي سبحان مكرر آمده و

1-الميـــزان ج: 11 ص: 7.

برطرف شدن ترديدها (101)

آنقدر تكرار شده كه مي‌توان مسأله «رفع اختلاف و تبين آن» را يكي از معرفه‌هاي روز قيامــت شمرد، روزي كه سنگينــي‌اش نه تنهــا كمر بشر را خــم مي‌كند بلكه بر آسمان و زميـن هم سنگيني مي‌كند از قبيل عبور از صراط و نظاير كتب و سنجش اعمال و حساب و فصل قضاء، همه از فروعـات ايـن معـرف است.

مقصود از اختلاف، اختلافي است كه درباره دين حق از نظر اعتقاد و يا از لحاظ عمل داشتنـد و خداي تعالــي آن را در دنيا در كتابهايــي فرستاده بــود و در زبـان انبيايــش بهــر طريقــي كه ممكـن بود بيان كــرده بود، همچنانكــه خــودش فرمــود: