اوضاع طبیعی و انسانی قیامت از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 56

حال فزع كل موجودات (119)

خداي تعالي از حكم فزع عمومي كه شامل همه موجودات آسمانها و زمين است جمعي از بندگــان خود را استثناء كـرده است.

و ظاهرا مرادازجمله «وَ كُلٌ اَتَوْهُ داخِرينَ،» رجوع تمامي موجودات عاقل در آسمانها و زمين است، حتي آنهايي كه از حكم فزع استثناء شده‌اند، چه آنها و چه اينها، همه نزد پروردگار متعال حاضر مي‌شوند. و آيه شريفه «... فَاِنَّهُمْ لَمُحْضَروُنَ، اِلاّ عِبادَ اللّهِ الْمُخْلَصينَ،» (127 و 128/صافات) هم با اين‌گفتار ما منافات‌ندارد و نمي‌خواهدغير اين رابگويد، چون مراداز حضور درآن، مطلق حضور و رجوع به‌خدا نيست، بلكه مراد از آن حضور در موقف حساب و سؤال است، ممكن است همه به سوي خدا برگردند و حتي استثنا شدگان نيز برگردند و نيز بندگان مخلص خدا برگردند وليكن بندگان مخلص در

(120) اوضاع طبيعي و انساني قيامت

موطن جمع حاضر نشوند، نه اينكه بعث و رجوع نداشته باشند، پس آيات قيامت نص صريحنــد بر اينكه بعـث شامل همه خلائـق مي‌شود و احــدي از آن مستثنــا نيســت.

و اگر دخور (1) و لذت‌را به‌اولياي‌خداي‌تعالي هم‌نسبت‌داده، منافاتي‌باعزت آنان نزد خداندارد،چون‌عزت و غناي‌بنده‌نزدخداذلت‌وفقر اواست درنزدخودش، بله‌ذلت دشمنان خدا در قبال عزت‌كاذبه‌اي‌كه براي خود قائل‌بودند، ذلت واقعي و خواري حقيقي‌است. (2)

موقفي‌ازپنجاه مواقف روزقيامت

1- دخور به معناي خوار شدن است. فرهنگ لغت المنجد .

2-الميـــــزان ج: 15 ص: 573 .

موقفي از پنجاه مواقف روز قيامت (121)