جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه تا مرو صفحه 10

1- ابن شهرآشوب، المناقب، ص196؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ص394؛ محمّدبن جریر طبری، دلائل الائمّه، ص176 چاپ نجف؛ باقر مجلسی، بحارالانوار، 2/32. مجلسی می نویسد: حضرت علیه السلام دست فرزندش را گرفت و در مسجد پیامبر برد و در کنار قبر رسول خدا ودایع امامت را به او سپرد و او را از جریان آینده مطلع کرد و سپس حرکت نمود. درّالنظیم، به نقل از شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص657. و همچنین، شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ص319.

2- محمّدتقی خراسانی، حدیقه الرضویه، ص74 به نقل از عمادزاده، زندگانی امام رضا علیه السلام، ص476.

3- شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، 2/464؛ مجلسی، بحارالانوار، 12/105؛ نجفی یزدی، مناقب اهل بیت، 2/179. شیخ عباس قمی، این ماجرا را به نقل از یوسف بن خاتم شامی، در درّالنظیم نیز آورده است. ر.ک. به: شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص657.

گشت.(1)

آغاز سفر و ملاحظاتی درباره عزیمت امام علیه السلام به مکّه

منابع اوّلیه و سایر تواریخ معتبر آغاز حرکت امام رضا علیه السلام را از مدینه به سوی بصره ذکر کرده اند.(2) با این وجود برخی از منابع بخصوص تذکره های متأخّر می نویسند: حضرت ابتدا به مکّه رفت و در این سفر امام جواد علیه السلام نیز همراه ایشان

بود، امام علیه السلام با خانه خدا وداع کرد و سپس از مکّه به سفر ادامه داد.

مسند الامام الرضا علیه السلام به نقل از راوندی در الخرائج می نویسد: امام رضا علیه السلام با همراهان خود وارد مکّه مکرّمه شد و خانه خدا را زیارت کرد و با اهل بیت وداع نمود. محمّدبن میمون گوید: من در مکّه با آن جناب بودم و پیش از آن که به طرف خراسان حرکت کند عرض کردم تصمیم دارم به مدینه برگردم نامه ای برای فرزندت ابوجعفر علیه السلام بنویس تا با خود ببرم. حضرت رضا علیه السلام تبسّمی فرمود و نامه را نوشت، من نامه را به مدینه بردم و به حضرت جواد دادم...(3)

شیخ مفید نیز در الارشاد بدون تأکید بر عزیمت امام رضا علیه السلام از مدینه به مکّه در سفر تاریخی ای که آن جناب به خراسان داشت به نقل از مسافر روایت می کند که من خدمت حضرت رضا علیه السلام در منی بودم، یحیی بن خالد از آن جا عبور کرد در حالی که سر و روی خود را از غبار پوشانده بود، حضرت فرمود: این بیچاره ها نمی دانند، امسال چه بر سرشان خواهد آمد، سپس فرمود: از آن شگفتر من و هارون