جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه تا مرو صفحه 30

1- ابوجعفر محمّدبن یعقوب بن اسحاق کلینی رازی، اصول کافی، 2/402 و 407 و همچنین نگاه کنید به: محمّدبن محسن کاشانی، معادن الحکمه، ص108؛ مسعودی، اثبات الوصیه، ص204؛ مجلسی، بحارالانوار، 49/134؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، 2/149 و 180.

2- جعفرمرتضی حسینی، زندگی سیاسی هشتمین امام، ص1-350. به نقل از: مسند الامام الرضا علیه السلام می نویسد: امام رضا علیه السلام وارد بغداد نشد و از قادسیّه راه بیابان بصره را در پیش گرفت و از طریق نباج وارد بصره شد و هرگز کوفه و بغداد را ندید. عطاردی، مسند الامام الرضا علیه السلام، 1/108. شیخ صدوق به نقل از عبدالسلام بن صالح هروی می نویسد: به خدا سوگند که آن حضرت در امر ولایتعهدی به طوع و رغبت داخل نشد، بلکه از روی اکراه او را به سوی کوفه سوار کردند و پس از آن، حضرت را از راه بصره و فارس به مرو آوردند. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، 2/380. روایت اخیر مقایسه شود با روایت علی بن ابراهیم بن هاشم که می گوید: مأمون نوشت آن حضرت از راه کوفه و قم تشریف فرمای خراسان نشود و آن جناب را از راه بصره و اهواز و فارس آوردند تا این که به مرو رسید. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، 2/389.

9- از رحیل تا «حُفَیر» (Hufair) بیست و هشت میل.

10- از حفیر تا «مَنْجشانیّه» (Mandjashaniy) ده میل.

11- از منجشانیه تا «بصره» هشت میل.(1)

قدامه بن جعفر در کتاب الخراج منازل نباج تا بصره را در شش منزل به شرح ذیل آورده است:(2)

1- از نباج (Nibadj)تا «سُمینه».

2- از سمینه تا «ینسوعه».

3- از ینسوعه تا «ذات العشر».

4- از ذات العشر تا «مأوِیّه».

5- از ماوِیّه تا «حفیر».

6- از حفیر تا «بصره».

ورود حضرت به بصره

گزارشی از ابن شهرآشوب در المناقب است که آن حضرت هنگامی که از مدینه به مرو عازم بود در بصره توقف داشت و راوی این قول ابن علوان است. امّا آنچه نقل می کند همان ماجرایی است که ابی حبیب نباجی در ورود حضرت علیه السلام به نباج نقل کرده و به نظر می رسد روایت در اصل یکی است، امّا در آخر روایت ابن علوان، ماجرایی افزون بر آنچه ابوحبیب نباجی گفته دارد. روایت ابن شهرآشوب چنین است:(3)

ابن علوان(4) گوید: در خواب دیدم کسی به من گفت: رسول خدا به بصره

آمده اند.(5) گفتم: به کجا وارد می شوند؟ گفت: در حیاط بنی فلان.(6) من به آنجا