جغرافیای تاریخی هجرت امام رضا علیه السلام از مدینه تا مرو صفحه 73

1- حمداللّه مستوفی، نزهه القلوب، ص177.

2- شرف الدّین علی یزدی، ظفرنامه، 1/417 به بعد، و همچنین نگاه کنید به لسترنج، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی،ص 291.

3- امیر تیمور از پادشاهان سلسله تیموریان است که از سال 783 تا 807 حکومت کرد.

4- معنی لغوی بهان را در لغتنامه های رایج نیافتم. نگاه کنید به: لغتنامه دهخدا، فرهنگ عمید، برهان قاطع.

5- اعتماد السلطنه، مرآت البلدان، 1/368. فارسنامه ناصری می نویسد: بعد از خرابی شهر ارجان، اهالی آن مانند ایلات در چادرهای ایلاتی منزل کردند و اهل کوه کیلویه چادر سیاه را «بهان» گویند. نگاه کنید به: میرزا حسن حسینی فسائی، فارسنامه ناصری، 2/1474.

6- به نقل از اعتمادالسلطنه، مرآت البلدان، 1/31؛ زرکوب شیرازی، شیرازنامه، ص31.

7- میرزا حسن حسینی فسائی، فارسنامه ناصری، 2/900؛ زرکوب شیرازی، شیرازنامه، ص32؛ ابن حوقل، صوره الارض، ص32.

می برد که آن ناحیه در نزدیکی سرمق است و این منطقه را نباید با ارجان اشتباه گرفت.(1)

ناصرخسرو که در مسیر سفرش به ارجان آمده از این شهر دیدن کرده و چند روزی در این شهر مانده است.(2)

شهر ارجان قدیم در حوالی بهبهان کنونی واقع بوده است. فرصت الدّوله در آثار العجم، فاصله بهبهان تا ارجان را در سمت شرقی (بهبهان) یک فرسنگ(3) و فارسنامه ناصری، به مسافت نیم فرسنگ در سمت جنوبی آن ذکر می کند.(4) لسترنج از بهبهان در فاصله چند میلی پایین تر از ارجان در کنار رودخانه طاب نام می برد.(5) وی می نویسد: در قرن چهارم ارجان شهری بزرگ بود. مسجدی خوب (احتمالاً مسجد امام رضا علیه السلام ) و بازارهای معمور داشت، نزدیک شهر دو پل سنگی

معروف، بر روی رودخانه طاب، ساخته شده بود که از روی آن پلها به خوزستان می رفتند و هنوز آثار آنها باقی است. بنای یکی از آن دو پل را منسوب به دیلمی پزشک حجّاج بن یوسف حاکم عراق در زمان امویان دانسته اند و اصطخری درباره آن پل گوید: یک طاق دارد که عرض آن هشتادگام و بلندی آن چنان است که مردی شترسوار با بیرقی در دست می تواند آزادانه از زیر آن عبور کند، این پل که «پول ثکان» نامیده می شد به فاصله یک تیر پرتاب از شهر ارجان در سر راه سنبل واقع بود. پل دوم بیش از سه هزار ذراع طول داشت و از بناهای زمان ساسانیان بود و پل خسروی «قنطره الکسرویه» نامیده می شد و سر راه قریه دهلیزان قرار داشت.(6)

بهبهان در زمان قدیم شاهراه ارتباط خوزستان و فارس بوده و از نواحی فارس