جامعه‌شناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 115

«هُـــوَ الَّـــذي خَلَـــقَ لَكُـــمْ مـا فِـي الاَْرْضِ جَميعــا...» (29 / بقره)

و نيـز فرموده:

«وَ سَخَّرَلَكُمْ‌ما فِي‌السَّماواتِ وَ ما فِي‌الاَْرْضِ جَميعامِنْهُ...» (13/جاثيه)

برداشت غلط از مفهوم آزادي در اسلام

يكي از عجايب اين است كه بعضي از اهل بحث و مفسرين با زور و زحمت خواسته‌اند اثبات كنند كه در اسلام عقيده آزاد است، و استدلال كرده‌اند به آيه شريفه: «لا اِكْــراهَ فِــي الــدّيــنِ» (256 / بقـــره) و آيــاتـي ديگــر نظيـــر آن.

در حالي كه ما در ذيل تفسير همين آيه گفتيم كه آيه چه مي‌خواهد بفرمايد، آنچه در اينجا اضافه مي‌كنيم اين است كه شما خواننده توجه فرموديد كه گفتيم توحيد اساس

برداشت غلط از مفهوم آزادي در اسلام (253)

تمامي نواميس و احكام اسلامي است و با اين حال چطور ممكن است كه اسلام آزادي در عقيده را تشريع كرده باشد؟

و اگر آيه بالا نخواهد چنين چيزي را تشريع كند آيا تناقض صريح نخواهد بود؟ قطعـا تنـاقـض است و آزادي در عقيـده در اسـلام مثـل ايـن مي‌مـانـد كـه دنيـاي متمـدن امروز قوانين تشريع بكند و آن‌گاه در آخر اين يك قانون را هم اضافه كند كه مـردم در عمـل به اين قـوانيـن آزادنـد، اگر خواستند، عمل بكنند و اگر نخواستند نكنند.

و به عبارتي ديگر، عقيده كه عبارت است از درك تصديقي، اگر در ذهن انسان پيدا شود، اين حاصل شدنش عمل اختياري انسان نيست، تا بشود فلان شخص را از فلان عقيده، منع و يا در آن عقيده ديگر آزاد گذاشت بلكه آنچه در مورد عقايد مي‌شود تحت تكليف در آيد لوازم عملي آن است، يعني بعضي از كارها را كه با مقتضاي فلان عقيده منافات دارد منع، و بعضي ديگر را كه مطابق مقتضاي آن عقيده است تجويز كرد، مثلاً شخصي را وادار كرد به اينكه مردم را به سوي فلان عقيده دعوت كند و با آوردن