جامعه‌شناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 40

خداي‌تعالي كه يك مسلمان را ملحق به يهود و نصارا كرده از باب الحاق تنزيلي است نه الحاق واقعي، نمي‌خواهد بگويد چنين فرد مسلمان اصلاً مسلمان نيست و واقعا يهودي و نصراني است، بلكه مي‌خواهد بفرمايد به منزله آنان و شبيه به آنان است. و برگشت اين گفتار به اين است كه بفرمايد ايمان حقيقتي است كه از حيث خلوص و ناخالصي و كـدورت و صفـا داراي مـراتـب مختلفـي است، همچنان‌كه اين معنا از آيات ديگر قرآني از قبيـل آيـه زيـر استفـاده مي‌شـود كـه مـي‌فـرمـايـد: «...وَ ما يُـؤْمِـنُ اَكْثَـرُهُـمْ بِـاللّـهِ اِلاّ وَ هُم مُشْرِكُونَ» (23 / بقره )

و همين ناخالصي و كدورت است كه خداي تعالي از آن به مرض قلوب تعبير نموده، در آيـه ذيـل فـرمـوده: «فَتَرَي الَّذينَ فـي قُلُوبِهِـمْ مَرَضٌ يُسارِعُونَ فيهِمْ...» (52 / مائده)

بنابراين آن كساني كه يهود و نصارا را اولياي خود مي‌گيرند خداي تعالي آنان را از همان يهود و نصارا شمرده، هر چند كه بر حسب ظاهر جزء مؤمنين و از مؤمنين باشند.

اگر با يهود و نصاري دوستي‌كنيد ازآنان خواهيد بود! (81)

و كمترين چيزي كه از اين بيان استفاده‌مي‌شود، اين است كه اين‌گونه مؤمنين راه هدايت خدا را كه همان ايمان است سلوك نكرده بلكه راهي را اتخاذ كرده‌اند كه يهود و نصارا بـدان سـو رواننـد و راهشـان بـدانجـا كشيـده مي‌شـود كـه راه يهـود و نصـارا بـدانجـا منتهي مي‌گردد.

و به همين جهت است كه خداي تعالي بيان مذكور را با جمله: « اِنَّ اللّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظّالِمينَ» تعليل نموده و بيان مي‌كند كه چرا اين‌گونه مؤمنين ملحق به يهود و نصارا هستند، بنابراين برگشت بيان مذكور به اين است كه فرموده باشد: اي مسلمانان بدانيد اين افرادي كه يهود و نصارا را به دوستي بر مي‌گزينند خودشان نيز از همانها هستند و بدانيدكه‌راه شمارا نمي‌روند براي‌اينكه راه شماراه‌ايمان‌است و راه‌ايمان،راه‌هدايت الهي اســت و ايـن افــراد مثـل يهــود و نصـارا ظالمند و خدا ظـالمـان را هـدايـت نمـي‌كنـد.

و اين آيه به‌طوري كه ملاحظه مي‌كنيد تنها متعرض اصل تشبيه و تنزيل است و تنها

(82) جامعه‌شناسي

اين را مي‌گويد كه اين مؤمنين به منزله يهود و نصارا هستند و اما آثاري كه متفرع بر اين تشبيه مي‌شود را متعرض نشده و لفظ آيه هر چند كه مقيد به هيچ قيدي نيست و ليكن از آنجا كه از قبيل بيان ملاك است - نظير آيه «وَ اَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ» و آيه: «اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهيْ عَنِ‌الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ وَ لِذِكْرُ اللّهِ اَكْبَرْ» و آياتي ديگر كه نمي‌گويد چطور روزه بگيريد و چگونه نماز بخوانيد، از اين قبيل - جز يك بيان مهمل نيست كه تمسك به آن براي اثبات حكمي فرعي نيازمند بيان سنت است و كسي كه مي‌خواهد در اين‌باره اطلاعات بيشتري به دست آورد بايد به كتب فقهي مراجعه كند.

جـانشينـي دوستـان خـدا بجاي دوستان مرتد يهود و نصاري