جامعه‌شناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 63

وقتي مؤمنين را نهي مي‌كند از مجادله با اهل كتاب، مگر آن مجادله كه احسن و بهترين طرق مجادله باشد، از اهل كتـاب جمعـي را استثنـاء مي‌كنـد، و مي‌فرمايد مگر آن عده از اهل كتاب را كه ستم كردند.

و مراد از ستم به قرينه سياق اين است كه: آن اهل كتاب كه شما مي‌خواهيد با او مجادله كنيد معاند نباشد، و نرمي و ملاطفت در سخن را حمل بر ذلت و خواري نكند، كه در اين صورت مجادله به طريق احسن نيز فايده‌اي به حال آنان ندارد، چون هر چه بيشتر نرمي به خرج دهي، او خيال مي‌كند اين نرمي از بيچارگي و ضعف تو است، و يا مي‌پندارد كه مي‌خواهي با اين خلق خوشت او را به دام بيندازي، و از راه حقش به راه باطل‌ببري، اين‌قسم‌افرادظالمند،كه مجادله‌هرقدرهم احسن‌باشدسودي‌نخواهد بخشيد.

(132) جامعه‌شناسي

شرايط و آمادگي طرفين به مجادله و مباحثه

دنبـال كـلام مسـألـه نـزديـك شـدن با ايشـان را بيـان كـرد، كه چطـور با اهل كتاب نزديــك شويد، كه هم شما و هم ايشان در روشن كردن حق هم آهنگ شويد، و طرف بحث شما نيز مانند خود شما علاقه‌مند به روشن شدن حق شود، و آن ايـن است كه نخست به ايشــان بگـوييد: «وَ قُولُوا امَنّا بِالَّذي اُنْزِلَ اِلَيْنا وَ اُنْزِلَ اِلَيْكُمْ وَ اِلهُنا وَ اِلهُكُمْ واحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ : ما هـم به آنچـه به ما نـازل شده ايمـان داريـم، و هـم بـه آنچـه به شمـا نـازل شـده، و مـا معتقـديـم كه معبـود مــا و شمــا يكـي اسـت، و ما تسليــم آن معبـوديـم. (46 / عنكبوت) (1)

1-الميزان ج: 16 ص: 205 .

شرايط و آمادگي طرفين به مجادله و مباحثه (133)

دستور احتراز از منـافقيـن

«وَ اِذا رَاَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ اَجْسامُهُمْ وَ اِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَاَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّــدَةٌ يَحْسَبُــونَ كُــلَّ صَيْحَــةٍ عَلَيْهِــمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قاتَلَهُمُ‌اللّهُ اَنّـي يُـؤْفَكُـونَ»

«اي رسول تو چون كالبد جسماني آن منـافقـان را مشـاهـده كنـي بـه آراستگـي ظاهـر تـو را به شگفـت آرنـد و اگـر سخن گوينـد بس چـرب زبــاننــد بــه سخنهــايشــان گــوش فــرا خــواهــي داد ولــي از درون گــويــي كــه چــوبــي خشــك بــر ديــوارنــد و هيچ ايمــان و معـرفت نـدارنـد و چــون در باطن نـادرست و بـدانــديشنـد، هـر صـدائي بشنـوند بـر زيـان خـويش پندارند. اي رسول بدانكه دشمنان دين و ايمان به حقيقت اينان هستند از ايشان بر حذر باش، خدايشان بكشد چقدر به مكر و دروغ از حق بازمي‌گردند.» (4 / منافقون)