جامعه‌شناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 68

«اِنَّ الْمُنافِقينَ فِي الدَّرْكِ الاَْسْفَلِ مِنَ النّارِ...» و لازمه اين استثناء اين است كه دارندگان صفات مزبور در آن از جماعت منافقين خارج باشند و به صف مؤمنين بپيوندند و چون چنين لازمه‌اي داشته، دنباله استثناء اين را تذكر داد كه دارندگان اين صفات با مؤمنين خواهند بود و نيز پاداش آنان و مؤمنين را يكجا آورد و فـرمـود: «...فَاُولآئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنينَ وَ سَوْفَ يُؤْتِ اللّهُ الْمُؤْمِنينَ اَجْرا عَظيما»

خداي تعالي اين عده را كه از زمره منافقين استثناء كرده به چند صفت سنگين توصيف فرموده، صفاتي كه ريشه‌هاي نفاق جز در زمينه وجود آن صفات رشد نمي‌كند و شرايطي را يادآور شده كه هر يك از آنها قسمتي از آن صفات زشت را از دلها پاك مي‌كند، يكي از آن شرائط و يا به عبارت ديگر يكي از آن عواملي كه ريشه‌هاي نفاق را مي‌خشكاند توبه است، يعني برگشتن به سوي خداي تعالي و اين برگشتن وقتي نافع است كه شخص تائب آنچه را كه تاكنون از خود تباه ساخته اصلاح كند، اگر جان پاك خدادادي خود را آلوده كرده، بايد با رژيم‌هائي كه هست آن آلودگي‌ها را پاك كند و اين اصلاح نيز نتيجه‌اي نمي‌دهد، مگر آنكه انسان خود را از خطر لغزش و انحراف به

(142) جامعه‌شناسي

خدا بسپارد و از او عصمت و مصونيت بخواهد يعني كتاب خدا و سنت پيغمبرش را پيروي كند زيرا راهي به سوي خدا نيست مگر آن راهي كه خود او معين فرموده، از آن گذشته هر راهي ديگر راه شيطان است.

باز اين اعتصام كار را تمام نمي‌كند و سود نهائي را نمي‌رساند مگر وقتي كه انسان دين خود را خالص براي خدا كند و اتفاقا اعتصام هم در همين اخلاص معنا مي‌دهد، براي اينكه شرك، ظلم است، آن هم ظلمي كه آمرزيده و بخشيده نمي‌شود و وقتي بيماردلان توبه كردند و اصلاح مفاسد خويش نمودند و به خداي عزوجل نيز اعتصام جستنـد و ديـن خـود را خالص براي خدا نمودند، در آن هنگام مؤمن حقيقي خواهند بود و آن وقت است كه از خطـر نفـاق ايمـن شده، خـودشـان راه گـم شده را پيدا مي‌كنند، همچنـان‌كـه فـرمـوده اسـت: «اَلَّذينَ ءَامَنُواْ وَ لَمْ يَلْبِسُوآا ايمنَهُمْ بِظُلْمٍ اُولآئِكَ لَهُمُ الاَْمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ.» (82 / انعام) (1)

1-الميـــــــزان ج: 5 ص: 192 .

منافقين در دَرَك اسفل جهنم (143)

فصل دوم:بحثي در اجتماع مورد نظر قرآن

اسـلام و اجتماع

هيچ شكي نيست در اين‌كه اسلام تنها ديني است كه بنيان خود را بر اجتماع نهاده و اين معنا را به صراحت اعلام كرده و در هيچ شأني از شؤون بشري مسأله اجتماع را مهمل نگذاشته - و تو خواننده عزيز اگر بخواهي بيش از پيش نسبت به اين معنا آگاه شوي - مي‌تواني از اين راه وارد شوي كه نخست اعمال انسانها را دسته بندي كني و