جامعه‌شناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 84

فرضي هم كه به ظاهر پيروي از آنان كني، اين پيرويت از رو در بايستي و يا ترس و يا عاملي ديگر است، نه اينكه تشخيص آنان را حق و واجب الاتباع بداني و بهترين بيان در اينكه صرف اكثريت دليل بر حقيقت وجوب اتباع نيست، بيان خداي تعالي است كه مي‌فرمايد: «بَلْ جاءَهُمْ‌بِالْحَقِّ وَاَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِ‌كارِهُونَ...» و اگر آنچه اكثريت مي‌فهمد حق بود، ديگر ممكن نبود كه اكثريت نسبت بــه حـق كـراهت داشتـه باشنـد و بـه معـارضـه بـا آن بـرخيزنـد.

و با اين بيان فساد آن گفتار روشن گرديد كه گفتند بناي نظام اجتماع بر خواست اكثريت طبق سنت طبيعت است، براي اينكه خواست و رأي جايش ذهن است و سنت تأثير اكثر جايش خارج است كه علم و اراده و رأي بـه آن تعلق مي‌گيرد و انسانها هم كه گفتيد در اراده و حركاتشان تابع اكثريت در طبيعتند تابع آن اكثرند كه در خارج واقع مي‌شود، نه تابع آنچه كه اكثر به آن معتقدند و خلاصه كلام اينكه هر انساني اعمال و

شعار اجتماع اسلامي: پيروي از حق، نه از اكثريت (179)

افعال خود را طوري انجام مي‌دهد كه اكثرا صالح و صحيح از آب در آيد، نه اينكه اكثـر مـردم آن را صحيـح بـداننـد، قرآن‌كـريم هم زيـر بناي احكام خـود را هميـن مبنـي قـرار داده و در ايــن بـاره فــرمــوده :

«ما يُــريـدُ اللّــهُ لِيَجْعَــلَ عَلَيْكُــمْ مِـنْ حَرَجٍ وَ لكِنْ يُريدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَ لِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُــمْ تَشْكُــرُونَ» (6 / مائده)

و نيز فرموده:

«كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَـي الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُـــونَ» (183 / بقره)

و آيــاتــي ديگــر كـه در آن ملاك حكم ذكر شده، با اينكه مــي‌دانيم آن مــلاك صــد در صــد واقـــع نمـي‌شـــود بلكـــه وقــــوعــش غــالبــي و اكثــري اســت .

(180) جامعه‌شناسي

نـاكـار آمـدي تمـدن غـرب در تـأمين سعادت فرد و جـامعه