- پیش گفتار 1
- اشاره 15
- طرح سؤال 17
- تأمّلی بر چرایی واگذاری ولایتعهدی از سوی مأمون 19
- تأمّلی بر چرایی ماندگاری مأمون در مرو 30
- اشاره 40
- 1) زرتشتی گری 44
- 2) مسیحیّت 47
- 3) یهودیان 50
- 4) مانویان 51
- 5) مزدکیان 54
- 7) ادیان ابتدایی 58
- 8) ادیان هندی 59
- قسمت اول 59
- 9) فرق اسلامی 59
- «امام رضا علیه السلام در رزم گاه ادیان» 64
- قسمت دوم 67
- اشاره 84
- خطبه ی امام رضا علیه السلام به زبان عربی 86
پیش گفتار
«یا ابا صالح المهدی ادرکنا»
در کنکاش برای کشفِ زوایای پنهان مانده ی رخدادِ ولایتعهدی امام رضا علیه السلام، آن چه بس دل آزار می نماید، همان کاستی هایی است که بر جای جای سنّتِ تاریخ نگاری کهن، سایه انداخته؛ سنّتی که هیچ دخلی به بحثِ انتقادی یا گزارش موبه موی چگونگی و زمانِ رویدادها نداشته؛ بلکه، بیش تر دل بسته ی نقلِ داستان های خیال انگیز یا غرورآفرین، بوده است.
به سخن دیگر، گذشتگانِ ما تاریخ را در زمره ی علومِ ادبی - یا حتّی تفنّنی - می دیدند، نه دانشی که به دنبالِ نقل عینی حوادث یا تحلیل منطقِ حاکم بر آن ها باشد. در نتیجه، جزئیات زندگانی امام رضا علیه السلام، هم چون بسیاری از حوادثِ روزگار، چنان پیچیده در هاله ی ابهام و ناشناخته مانده، که به عنوان مثال، هرگز نمی توان تاریخ دقیق تولّد و وفاتِ ایشان را با خاطر جمعی - و بدون هیچ گونه معارضی - تعیین کرد؛ یا به درستی دانست که ایّامِ اقامت ایشان در خراسان، چگونه سپری شده است.