دانستنیهای حضرت امام جواد علیه السلام صفحه 282

فرزندش خالد موالی زاده ابوموسی اشعری خبری در دست نیست و درباره سفر دوباره آنها به عراق اشاره ای نشده است. با این همه، به نظر می رسد که محمد فرزند خالد، «برق رود» را ترک کرده باشد، زیرا علاوه بر این که به حضور امام موسی کاظم علیه السّلام رسید، رد پای او در بغداد و بیشتر در کوفه دیده می شود که از محمد بن ابی عمیر بغدادی «پارچه فروش» و محمد بن سنان و احمد بن نصر و جعفر بن بشیر عجلی و از صفوان بن یحیی روایت کرده است. محمد پس از شهادت امام موسی کاظم علیه السّلام فتنه گروه واقفه را پشت سر گذاشت و حضور امام رضا علیه السّلام رسید و از آن حضرت روایت کرد، و پس از شهادتش در ردیف یاران امام جواد علیه السّلام قرار گرفت و گویا در دوره امامت آن حضرت بدرود زندگی گفته باشد. اقامتگاه وی و زمان دقیق وفات و محل دفنش مشخص نیست. اما از آنجا که بیشتر از مسؤولان مرکزیت شیعیان در کوفه روایت کرده است، ظاهراً در کوفه می زیسته و در میان شیعیان شخصیتی برجسته داشته است.

6 عبدالرحمن بن ابی نجوان

نام اصلی وی عمروبن مسلم و از موالیان قبیله تمیم بود و در شهر کوفه می زیست و از یاران امام رضا علیه السّلام به شمار می رفت، پدرش در ردیف پیروان امام صادق علیه السّلام بود. او نزد شیعیان کوفه از اعتبار ویژه ای برخوردار بود و از صفوان بن یحیی و محمد بن سنان و افراد مشهور دیگری مانند صفوان بن مهران شتردار و عبدالله بن بکیر وابی بصیر روایت دارد و افرادی چون حسین بن سعید اهوازی و ایوب بن نوح

و ابراهیم بن هاشم و محمد بن ابی عمیر از او روایت کرده اند و کتابی به نام «البیع والشراء» از وی به جا مانده است.

شواهد یاد شده دلیل روشنی بر اهمیت و اعتبار اوست و به نظر می رسد که مسؤولیت حساسی نیز به عهده داشته است که انتخاب نام مستعار عبدالرحمن را برای وی ضروری می نموده است، زیرا نام مستعار در فعالیتهای پنهانی و در رویارویی با دولت و منحرفان کاربرد داشته است.

جز این چهره های مشخص که ذکرش گذشت، کسان درخور توجه دیگری نیز از پیروان امام جواد علیه السّلام در کوفه می زیستند که شرفیاب شدن به حضور امام خود بهترین گواه برجسته بودن آنان است. اما از آنجا که موقعیت آنها در شهر کوفه و پیوند آنان با صفوان و ابن سنان، نمایندگان امام، از دید ما پنهان است و یا آگاهیهای کافی پیرامون آنها به چشم نمی خورد، از این رو نتوانستیم آنها را جزو نیروهای مرکزی به شمار آوریم، لذا یاد آنان را در پایان بحث قرار دادیم.

اصحاب دورتر

1 مروک بن عبید بن سالم بن ابی حفصه

نام اصلی وی «صالح» است. او فروشنده مروارید بود و از پیروان امام جواد علیه السّلام به شمار می رفت و از بستگان نشیط بن صالح خدمتگزار امام موسی کاظم علیه السّلام بود و نزد شیعیان فردی مورد اعتماد شناخته می شد. برخی از شیعیان او را مولی دانسته و از موالیان عمار بن مبارک عجلی ذکر کرده اند.

از فعالیتها و محل سکونت ابن عبید اطلاع کافی در دست نیست، اما از آنجا که وی از افرادی مانند ابراهیم بن ابی بلاد و علی بن حسن بن ابی فضال و احمد بن نضر