خداشناسی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 114

خدا امر خود را قول هم ناميده هم‌چنان كه امرش و قولش را از جهت قوت و محكمي و ابهام ناپذيري حكم و قضا نيز خوانده و فرموده: «چون بر امري قضا براند تنها كافي است بگويد: باش، كه آن امر موجود مي‌شود.» (117 / بقره) همچنان كه قول خاص خود را كلمه ناميده و فرموده: «مَثَل عيسي نزد خدا چون مَثَل آدم است كه از خاكش خلق كرد سپس او را گفت بباش پس موجود شد.» (59 / آل‌عمران) سپس در همان

1- الميزان ج 33، ص 183.

(234) خداشناسي

مـورد فـرمـود: «و كلمـه او و روح اوسـت كـه بـه مـريـم القــاء نمـود.» (171 / نساء)

از مطالب فوق نتيجه مي‌شود كه ايجاد خداي‌تعالي يعني آنچه كه از وجود بر اشياء افاضه مي‌كند - كه به وجهي همان وجود اشياء موجود است - همان امر او و قول او و كلمه اوست كه قرآن مجيد در هر جا به يك جور تعبيرش فرموده، لكن از ظاهر تعابير قرآن برمي‌آيد كه كلمه خدا همان قول او است به اعتبار خصوصيّت آن و تعيّنش. و از اين معنا روشن مي‌گردد كه اراده و قضاء خدا نيز يكي است و بر حسب اعتبار از قول و امر مقدم است، پس خداي‌سبحان نخست چيزي را اراده مي‌كند و قضايش را مي‌راند سپس به آن امر مي‌كند و مي‌گويد باش و مي‌باشد.

در سوره انعام، عدم تخلف اشياء در امر او را تعليل كرده كه چون قول او حق است و فرمود: «او كسي است كه آسمان‌ها و زمين را به حق آفريد و روزي كه مي‌گويد بباش پس مي‌باشد، چون قول او حق است.» (73 / انعام) كه از آن به دست مي‌آيد قول او حق

قول و امر و كلمه ايجاد (235)

است يعني ثابت به حقيقت معناي ثبوت است، عين خارجيّت است كه همان فعل اوست، پس ديگر فرض تخلّف و عروض كذب يا بطلان ندارد، چه ضرورت شاهد است كه هر واقع و ثابتي از آن طور كه واقع شده تغيير نمي‌پذيرد، پس خدا در فعلش كه همان واقع است خطـا و غلـط مـرتكب نمي‌شود و امرش رد و قولش دروغ و وعده‌اش خلف نمي‌گردد.(1)

تكويني بودن امر الهي

«وَ مـا اَمْـرُنـا اِلاّ واحِــدَةٌ كَلَمْـحٍ بِـالْبَصَــرِ!»