دریای سخاوت: بسته مناسبتی ویژه امام جواد علیه السلام صفحه 17

فصل چهارم: اوضاع فرهنگی عصر امام جواد علیه السلام

اشاره

زندگانی امام جواد علیه السلام همزمان با یکی از درخشان ترین دوران های فرهنگی مسلمانان است. مأمون که خود فردی عالم و دانشمند بود، در این امر سهم بسزایی داشت و قبل از او، خاندان برمک خصوصا یحیی برمکی و جعفر برمکی در این راه قدم های شایانی برداشتند. در این دوران ترجمه کتب رواج یافت و منصور عباسی دستور این کار را داد و امر کتاب و کتابت به گونه ای رواج یافت که در بغداد سوق الوراقین یکی از بازارهای بزرگ و معتبر بغداد گشت. مأمون بیت الحکمه ای را که هارون الرشید تأسیس کرده بود مورد عنایت قرار داد و آن را به صورت دانشگاه و مرکز بحث و تدریس در آورد.

مراکز علمی

در این دوران چهار مرکز علمی وجود داشت: 1) بصره؛ 2) کوفه؛ 3) مدینه؛ 4) بغداد.

در مدینه النبی یکی از مهم ترین مراکز علمی پا گرفت، چرا که قطب علم یعنی امام جواد علیه السلام در آن حضور داشت. در این دوره بود که فقها و راویان، کتب فقه و حدیث را به صورت موضوعی تدوین نمودند و دانشمندان اهل سنت نیز علاوه بر کتاب و سنت، از قیاس به عنوان راهی برای به دست آوردن حکم شرع بهره بردند.

امّا کوفه به دلیل آن که سابقه حضور امیر المؤمنین را در خود داشت، از مراکز شیعی محسوب می شد و حلقه های درس در مسجد کوفه برقرار بود. حسن بن علی وشاء می گوید: در مسجد کوفه نهصد شیخ را دیدم که هر کدام می گفتند حَدَثّنی جعفر