- پیشگفتار 1
- اشاره 3
- خدا و رسولش هم شاکرند! 3
- 1. شکر نعمت 3
- قدردانی از والدین 4
- برکات شکر 5
- اقسام شکر 6
- اشاره 7
- 2. دنیا و آخرت 7
- علت انتخاب سخنان امام هادی علیه السلام 7
- نگاه به دنیا 8
- تمدّن غربی سرابی بیش نیست! 10
- 3. آثار حلم و سفاهت 11
- اشاره 11
- معنای «حلم» در این حدیث 11
- عقلانیّت در اسلام و دیگر ادیان و مذاهب 12
- اهمیّت عقل از دیدگاه قرآن و روایات 13
- 4. محبّت و دلسوزی 15
- اشاره 15
- اشاره 15
- دو اصل اساسی 15
- مصادیق محبّت و دلسوز 15
- 2. محبّت و دلسوزی پیامبران 16
- 3. علاقه و دلسوزی علمای دین 16
- 1. دوستی و دلسوزی خداوند 16
- 4. دوستان انسان 17
- اتّحاد و همبستگی، رمز پیروزی 17
- 5. از انسان های بی شخصیّت دوری کن! 19
- نشانه های افراد باشخصیّت 19
- اشاره 19
- نشانه های افراد بی شخصیّت 20
- مصداق های دیگر حدیث 20
- اشاره 22
- 6. دنیا تجارت خانه است 22
- مشابهت های بازار و دنیا 23
- 7. خودراضی مباش 27
- اشاره 27
- غریزه ای به نام حبّ ذات 27
- نه افراط، نه تفریط 28
- پیامدهای ازخودراضی بودن 28
- 8. مقدّرات 30
- آینه تاریخ 30
- 1. مقدّرات قارون 30
- اشاره 30
- 2. مقدّرات قوم سبأ 31
- 3. مقدّرات طاغوت های عصر ما 32
- اشاره 33
- اشاره 33
- مشکلات مال و ثروت 33
- 9. معیار شخصیّت 33
- 1. مشکل به دست آوردن 33
- 3. مشکل هزینه کردن 34
- 4. مشکل ترک اموال 34
- 2. مشکل نگهداری 34
- اعمال؛ ملاک شخصیّت در جهان آخرت 35
- 5. مشکل حساب وکتاب روز قیامت 35
- نظام ارزشی اسلام 36
- مصائب مختلف دنیا 37
- 10. مصیبت صابر و بی صبر! 37
- اشاره 37
- چگونگی برخورد با مصیبت ها 38
- همه مشکل دارند! 38
- نتایج دیگر صبر و استقامت 40
- جامعه صابر و جامعه کم تحمّل 40
- 11. آمادگی برای ظهور حضرت مهدی (عج) 42
- اشاره 42
- شیعیان آماده باشند 43
- فواید انتظار فرج 43
- تفاوت هزل و شوخی 45
- معنای «هزل» 45
- 12. شوخی آری، هزل نه! 45
- اشاره 45
- شوخی مذموم و مزاح ممدوح 46
- 13. دور اندیشی 48
- اشاره 48
- دو نوع زندگی 48
- اشاره 48
- 1. روزمرّگی 49
- 2. آینده نگری 50
- حقیقت خشم و غضب 51
- 14. خشم بر زیردستان 51
- اشاره 51
- پیامدهای خشم و غضب 52
- راه فرار از غضب 52
- حکمت چیست؟ 55
- اشاره 55
- 15. حکمت 55
- فاعلیّت فاعل و قابلیّت قابل 56
- 16. بهترین ها و بدترین ها 59
- مبارزه با معلول یا علّت! 59
- اشاره 59
- بیان دیگری برای روایت 60
- اشاره 62
- 17. حسادت و آثار آن 62
- مفاسد حسادت 62
- ضررهای حسادت 63
- مبارزه با حسادت 64
- نهی از سوء ظن در قرآن و حدیث 65
- اشاره 65
- 18. زمان حسن ظن و هنگام سوء ظن 65
- حکمت تفصیل مورد بحث 66
- اشاره 68
- گفتگوی امام هادی علیه السلام و متوکّل 68
- 19. از دیگران چه انتظاراتی داشته باشیم؟ 68
- نکته ای دقیق درمورد روانشناسی 69
- دو مطلب بسیار مهم 71
- 20. استقبال از نعمت های الهی 71
- اشاره 71
- شکر نعمت نعمتت افزون کند 72
- نعمت نظام اسلامی 73
- خداوند حکیم است 73
- اشاره 74
- ارتباط لجاجت با گناهان دیگر 74
- 21. لجاجت 74
- ثمرات شوم لجاجت 75
- نتیجه ترک لجاجت حضرت آدم علیه السلام 75
- ثمره لجاجت ابلیس 76
- اشاره 77
- معنای «مکر» 77
- 22. مکر الهی 77
- ایمن از مکرالله! 78
- نمونه هایی از مبتلایان به عذاب الهی 79
- معنای «اسیر» 81
- 23. اسیران جهالت و نادانی 81
- اشاره 81
- اسیران هوای نفس 82
- 24. اطاعت خالق یا رضایت مخلوق 84
- اشاره 84
- 1. رضایت مخلوق در عرض رضایت خدا 84
- 2. رضایت خالق و خشم مخلوق 85
- دموکراسی غربی و مردم سالاری اسلامی 85
- 25. مراء و جدال 87
- تفسیر «مراء» 87
- اشاره 87
- جدال ممدوح و مذموم 88
- اشاره 90
- 26. مسیر یکتاپرستی 90
- کدام راه؟ 90
- نگاهی به تاریخ سه پیامبر بزرگ 91
- پیروی از حق در عصر و زمان ما 92
- 27. پنج رذیله اخلاقی 94
- 1. دوره فشرده اخلاق اسلامی 94
- اشاره 94
- 2. تفاوت خودبرتربینی با چند رذیله دیگر 95
- 3. خودبرتربینی، مانع تحصیل علم 95
- 4. نادانی و بخل! 96
- 5. تلاش فراوان برای مبارزه با رذایل اخلاقی 96
- 28. فقر و غنا 97
- تفسیر دیگران از فقر و غنا 97
- اشاره 97
- ساده زیستی بهترین راه مقابله با دشمن 98
- فقر و غنا از دیدگاه اسلام 98
- اشاره 100
- علل تیرگی روابط فرزندان و والدین 100
- 29. پیامدهای عاقّ والدین 100
- اشاره 100
- 1. نگاه حقارت آمیز 100
- 2. سخت گیری ها 101
- وظیفه رسانه ها و دیگران 102
- اشاره 103
- 30. ایّام، گناهی ندارند! 103
- انتساب گناه به روزها 104
- 31. چاپلوسی 107
- اشاره 107
- انگیزه متملّقان 107
- پیامدهای چاپلوسی 108
- اشاره 110
- 32. توبه نصوح 110
- تفسیر «توبه نصوح» 110
- نفاق، مشکل بزرگ انسان ها 111
- 33. عبادت شبانه 113
- اشاره 113
- اهمیّت رازونیاز در سحر 114
- راز اهمیت نماز شب 114
- راه قرب الی الله 115
- نکات چهارگانه 116
- 34. مال حرام 116
- اشاره 116
- ثمرات مال حرام 117
- مصرف وام برخلاف قرارداد 118
- فراوانی مال حرام در عصر و زمان ما 118
- جریمه های دیرکرد 118
- طرق دیگر کسب مال حرام 119
- مال حرام و محرومیّت از عبادت 119
- راز اهمیّت برخی زمان ها و مکان ها 120
- 35. دعا در اماکن مقدّس 120
- اشاره 120
- زمان های نحس 121
- شرافت کربلا 122
- 36. خدا را فقط به خاطر خودش عبادت کن 124
- اشاره 127
- پدران، مادران و فرزندان 127
- 37. نافرمانی فرزندان 127
- والدین در قرآن 128
- سخت گیری والدین 129
- 38. نماز شب 130
- اهمیّت نماز شب 130
- اشاره 130
- آثار نماز شب 131
- مذمّت پرخوری و پرخوابی 131
- برخورد با مرگ 133
- 39. یاد مرگ 133
- اشاره 133
- مرگ خبر نمی کند! 135
- نتایج یاد مرگ 135
- اشاره 137
- تقوا عامل محبوبیّت 137
- 40. تقوا و اطاعت 137
- محبوبیّت، عامل محافظت 138
- اطاعت خالق آری، سخط او هرگز! 138
- فهرست منابع و مآخذ 140
3. آثار حلم و سفاهت
اشاره
امام محمّد تقی علیه السلام فرمود: «اِنَّ الظّالِمَ الْحالِمَ یَکادُ اَنْ یُعفی عَلی ظُلْمِه بِحِلْمِه، وَ اِنَّ الْمُحِقَّ السَّفیهَ یَکادُ اَنْ یُطْفِیءَ نُورُ حَقِّه بِسَفَهِه؛ ظالمی که دارای حلم (دارای عقل) باشد ممکن است به سبب حلمش مورد عفو الهی قرار گیرد، ولی سفیهی که ظالم نیست ممکن است سفاهتش حقانیتش را از بین ببرد و مشمول لطف الهی نشود». (1)
معنای «حلم» در این حدیث
«حلم» در این روایت ممکن است به معنای «عقل» باشد (چون درمقابل سفه به معنای نادانی به کار رفته است) و ممکن است به معنای بردباری باشد. و ما طبق احتمال اوّل، درمورد حدیث بحث می کنیم.
1- بحارالانوار، ج 78، ص 365، ح 3؛ تحف العقول، ص 362.