فرهنگ الفبایی امام هادی علیه السلام صفحه 473

وجه تسمیه سامرّاء

در متون تاریخی نام سامرّاء به گونه های مختلفی ثبت شده است از جمله:

1) سامرّاء 2) سامره

3) سراء 4) سُرَّ من رای

5) سرور من رأی 6) ساء من رأی.(1)

برخی از این اسم ها، چنان که شرح آن رفت، به واژه فارسی «سام راه» برمی گردد. گفته اند سام، پسر نوح، آن را ساخته و یا از آن گذشته است و یا «سام را»؛ یعنی شهری که برای سام ساخته شده است.(2)

برخی گفته اند شاید«شام راه» بود؛ یعنی راه شام، زیرا در گذشته اگر کسی قصد سفر به شام داشت باید از عراق، بغداد و سامرّاء عبور می کرد. برخی نیز سامرّاء را نام آرامی دانسته اند که در متون کهن رومی سومرا نوشته شده است.(3)

هم چنین سامره را به معنای «جایی که برای آن جزیه بگیرند» دانسته اند.(4) از دیگر اسم های این شهر باید به «عسکر»، «زوراء»، «تیرهان» و «ناحیه مقدسه» اشاره کرد. «عسکر» نام محله ای خاص در سامرّاء و به روایتی محل حضور لشکریان بود و به همین دلیل کسانی را که در سامرّاء می زیستند گاهی عسکری هم نامیده اند، اما «تیرهان» در عصر ساسانی و «زوراء» در دوره اسلامی معروف بودند.

1- . قائدان، اصغر ، عتبات عالیات عراق، ص197، به نقل از یاقوت حموی، همان، 3/173.
2- . همان منبع، ابن بطوطه، الرحله، 1/147.
3- . همان مبنع، جعفر الخلیلی، موسوعه العتبات المقدسه، 9/8.
4- . همان منبع.