شرح زیارت جامعه کبیره ترجمه شموس الطالعه صفحه 356

1- 851. سوره حجر، آیه 87.

2- 852. توحید، ص 150، باب تفسیر قول اللَّه عزوجل...

3- 853. تفسیر عیاشی، ج 2، ص 249، سوره حجر.

4- 854. تفسیر قمی، ج 1، ص 377، میلاد النبی صلی الله علیه وآله

5- 855. بحارالانوار، ج 24، ص 116 - 114، باب 39 - سوره حجر.

6- 856. بصائر الدرجات، ص 65، باب 4، فی الائمه من آل محمد.

7- 857. توحید، ص 150، باب تفسیر قول اللَّه عزوجل...

8- 858. عیون اخبار الرضاعلیه السلام، ج 1، ص 30.

9- 859. تفسیر امام حسن عسکری، ص 58، باب فی ما جاء عن الامام.

مظاهر آن آل محمدعلیهم السلام می باشد.

2 - عالم خلق که عبارت از همه مراتب و شؤون عوالم هفت گانه می باشد. ائمه علیهم السلام و سوره فاتحه دو کالبد یک روح اند که اسم اللَّه می باشد.

پس آل محمدعلیهم السلام کالبد اسم اللَّه در عالم جسم و غیره تا عوالم عقولند و سوره فاتحه کالبد آن در عالم لفظ و نوشتار است؛ لذا سبع مثانی به ایشان تفسیر شده است؛ چنان که به سوره فاتحه نیز تفسیر شده است. همان طور که ادراکات و فهم مخاطبان مختلف بوده است، مؤید آن این است که «اللَّه» در این سوره با صفت «رب العالمین» موصوف شده و در دیگر صور چنین نشده است، یعنی سور دیگری که با حمد شروع شده اند چنین وصفی ندارند، پس همین اشاره بر عوالم سبعه است.

و مؤید آن روایت امیرالمؤمنین است که معنایش چنین است: «همه اشیاء در قرآن موجودند، و همه آنچه در قرآن موجود است، در سوره حمد موجود می باشد، و هر چه در سوره حمد موجود است در بسم اللَّه موجود می باشد، و هرچه در بسم اللَّه موجود است در نقطه باء موجود می باشد و من نقطه باء هستم.»

فَعَظَّمْتُمْ جَلالَهُ

مراد از جلال عالم تنزیه خداوند از وصف وصف کنندگان است، پس مراد از تعظیم و بزرگداشت جلالش این است که ایشان در تنزیه خداوند به جایی رسیده اند که همه حجاب ها را بدرند تا به عالم عظمت برسند، آن عالم، عالم وجود مطلق و عالم نفی اسماء و عالم قاب قوسین می باشد، سپس با نفی این عالم در عالم عدم و عالم «أو ادنی» افتادند. آنگاه خداوند ایشان را به عالم دیگری که در آن نفی و اثبات نیست بالا برد؛ در آن عالم امکان اثبات نفی و همچنین نفی اثبات نبوده، لذا ایشان واله و متحیر گردیدند، چنان که از رسول خداصلی الله علیه وآله(1) روایت شده است که: هنگامی که همه اشیاء را نفی کرد و به بالاتر از همه عوالمی که به تصور در می آید برده شد به چیزی رهنمون نگردید، در این هنگام فرمود: «رب زدنی فیک تحیراً». همین گفتار ائمه علیهم السلام درباره کمال توحید است که فرمود: «کمال توحیده نفی الصفات عنه» و مولی