روش‌های مدیریت، برنامه‌ریزی وپیام رسانی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 124

مــراد از مؤمنين عموم مؤمنيــن آن روز، بلكه عامــه مسلمين تا روز قيامــت است و اين خصيصــه و طبــع هر مسلماني اســت، هر چنــد كه قرن‌هــا بعد به وجــود آيد.

جامعه صالحي كه براي اولين بار در مدينه تشكيل شده و سپس تمامي شبه جزيره عربستان را گرفت، عالي‌ترين جامعه‌اي بود كه در تاريخ اسلام تشكيل يافت، جامعه‌اي بود كه در عهد رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله در آن جامعه نماز به پا مي‌شد، زكات داده مي‌شد، امر به معروف و نهي از منكر مي‌شد و اين جامعه به طور قطع سمبل و مصداق بارز اين آيه است و حال آن كه مي‌دانيم كه در تشكيل چنين جامعه‌اي انصار عامل مهم بودند نه

(234) روش‌هاي مديريت، برنامه‌ريزي و پيام‌رساني

مهاجرين. توصيف در آيه توصيف از فرد فرد مسلمانان نبوده، بلكه وصف مجموع من حيــث المجمـوع است.

و جملــه: «وَ لِلّــهِ عاقِبَــةُ الاُْمُــورِ،» تأكيــد وعـده نصرتي اســت كه قبلاً داده بود و نيز چيـره كردن مؤمنيـن است بر دشمنـان ديـن كه به ايشــان ظلـم كـرده بودنـد. (1)

مديريت امور جاري و حوادث روزمره

احكام جزئيه كه مربوط به حوادث جاريه است و روز به روز رخ مي‌دهد و طبعا خيلي زود هم تغيير مي‌يابد، از قبيل: احكام مالي، انتظامي و نظامي مربوط به دفاع و نيز احكام راجع به طريق آسان‌تر كردن ارتباطات و مواصلات و اداره شهر و امثال اين‌ها،

1- الميزان ج :14 ص: 546 .

مديريت امور جاري و حوادث روزمره (235)

احكامي است كه زمام آن به دست والي و متصدي امر حكومت است، چون نسبت والي به قلمرو ولايتش نظير نسبتي است كه هر مردي به خانه خود دارد، او مي‌تواند در قلمرو حكومت ولايتش همان تصميمي را بگيرد كه صاحب خانه درباره خانه‌اش مي‌گيرد، همان تصرفي را بكند كه او در خانه خود مي‌كند، پس والي حق دارد درباره اموري از شؤون مجتمع تصميم بگيرد، چه شؤون داخل مجتمع و چه شؤون خارج آن، چه درباره جنگ باشد و چه درباره صلح، چه مربوط به امور مالي باشد و چه غير مالي، البته همه اين‌ها در صورتي است كه اين تصميم‌گيري‌ها به صلاح حال مجتمع باشد و با اهل مملكت يعني مسلمانان داخل و ساكن در قلمرو حكومت مشورت كند، هم‌چنان‌كه خداي‌تعالي در آيه شريفه: «وَ شاوِرْهُمْ فِي‌الاَْمْــرِ فَاِذا عَزَمْــتَ فَتَوَكَّلْ عَلَــي اللّهِ!» (159 / آل‌عمران) هم به ولايــت حاكم كه در عصر نزول آيه، رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله بوده اشــاره دارد و هــم به مسأله مشــورت، همه اين‌هــا كه گفتــه شـد درباره امــور