روش‌های مدیریت، برنامه‌ریزی وپیام رسانی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 158

گرفته مي‌شود از قبول و اذعان به قلب و كلمه اطاعت استعمــال مي‌شود در رام بودن در عمــل، پس با مجمــوع دو كلـمه سمـع و طاعــت امر ايمــان تمــام و كامــل مي‌گردد.

و جمله «سَمِعْنا وَ اَطَعْنا» از ناحيه بنده، انجام دادن همه وظائفي است كه در برابر مقام ربوبيت و دعوت خدا دارد و اين وظائف و تكاليف همه آن حقي است كه خدا براي خود به عهده بندگان گذاشته، كه در كلمه عبادت خلاصه مي‌شود، هم‌چنان كه فرمود: «وَ ما خَلَقْــتُ الْجِنَّ وَ الاِْنْــسَ اِلاّ لِيَعْبُدُونِ، ما اُريدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما اُريدُ اَنْ يُطْعِمُونِ.»

(56 و 57 / ذاريات )

خداي‌تعالي در برابر اين حقي كه براي خود قرار داده حقي هم براي بنده‌اش بر خود واجب ساخته و آن آمرزش است، كه هيچ بنده‌اي در سعادت خود از آن بي‌نياز نيست، از انبيا و رسولان بگير تا پائين‌تر و لذا به ايشان وعده داده كه در صورتي كه اطاعتش كنند و بندگيش نمايند، ايشان را بيامرزد، هم‌چنان‌كه در اولين حكمي كه براي آدم و

(300) روش‌هاي مديريت، برنامه‌ريزي و پيام‌رساني

فرزندانش تشريع كرد، فرمود: «قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَميعا فَاِمّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنّي هُدًي فَمَنْ تَبِعَ هُــدايَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِــمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ!» (38 / بقره) و اين نيست مگر همان آمرزش.

و چون مؤمنين با گفتن «سَمِعْنا وَ اَطَعْنا» به طور مطلق و بدون هيچ قيدي اعلان اطاعت داده و در نتيجــه حق مقام ربوبيت را ادا كردند، لذا به دنبال آن، حقي را كه خداوند متعال براي آنان بر خود واجب كرده بود، مسئلت نموده و گفتند: «غُفْرانَكَ رَبَّنا وَ اِلَيْـــكَ الْمَصيــرُ!»

كلمــه مغفرت و غفران به معناي پوشاندن است و برگشت مغفرت خداي‌تعالي به دفع عذاب اســت، كه خود پوشانــدن نواقص بنــده در مرحلــه بندگي است، نواقصي كه در قيامــت كه بنــده به سوي پروردگـارش برمي‌گــردد فـاش و هويدا مي‌شود. (1)

1- الميزان ج :2 ص: 683 .

پاداش در مقابل اطاعت (301)