روش‌های مدیریت، برنامه‌ریزی وپیام رسانی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 159

اثر تشويق در اصلاح انسان‌ها

«اِنْ تَجْتَنِبُــوا كَبآئِــرَ ما تُنْهَــوْنَ عَنْهُ نُكَفِّــرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُـدْخَــلاً كَريما،»

«اگر از گناهـان كبيره‌اي كه از آن‌ها نهــي شده‌ايد اجتنـاب كنيــد، ما از بدي‌هاي شما صرف‌نظــر مي‌كنيــم به منزل‌گاهي گرامي داخلتان مي‌سازيم.» (31 / نساء)

هيچ ترديدي نيست در اين كه آيه شريفه در مقام منت نهادن بوده و نويدي است كه با عنايتي لطيف و الهي به گوش مؤمنين مي‌رسد، كه اگر از بعضي گناهان اجتناب كنند خداي عزوجل از بعضي ديگر گناهانشان در مي‌گذرد، پس نبايد پنداشت كه اين آيه

(302) روش‌هاي مديريت، برنامه‌ريزي و پيام‌رساني

شريفه مؤمنين را در ارتكاب گناهان صغيره جرأت مي‌دهد، چرا كه معنايي براي چنين توهمي نيست، چون هيچ ترديدي در اين نيست كه آيه شريفه از ارتكاب گناهان كبيره نهي مي‌كند و ارتكاب صغيره از اين جهت كه مرتكبش به آن بي‌اعتنا است، خود مصداقي از مصاديق گناه كبيره است و آن عبارت است از طغيان‌گري و ناچيز شمردن دستور خداي سبحان، كه نه تنها گناهي كبيره است، بلكه از بزرگ‌ترين گناهان به حساب آمده است.

آري آيه شريفه در چنين مقامي نيست، بلكه مي‌خواهد به انساني كه خلقتش براساس ضعف و جهالت است و چون جهل و هوا بر او غلبه دارد هيچ‌گاه خالي از ارتكاب گناهان نيســت، وعده تكفير بدهــد و بفرمايد تو اي انسان كه همواره دست‌خوش كوران‌هاي هوا و شهوتي اگر بتواني خــود را از ارتكاب كباير كنترل كني من وعده مي‌دهــم كه از گناهان كوچكــت صرف‌نظر كنــم، پس زمينه آيه همان زمينــه‌اي است كه آيــات توبــه دارد و بشر را به سوي توبه دعــوت مي‌كند، مانند آيه:

«قُلْ يا عِبادِيَ‌الَّذينَ اَسْرَفُوا عَلياَنْفُسِهِـمْ لاتَقْنَطُوا مِنْ‌رَحْمَةِ‌اللّهِ اِنَّ اللّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعا اِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ! وَ اَنيبُوا اِلي رَبِّكُمْ...!» (53 و 54/زمر)

اثر تشويق در اصلاح انسان‌ها (303)

كه در عين اين كه وعده آمرزش مي‌دهد دعوت به ترك گناه مي‌كند، پس همان طور كه درباره اين آيه نمي‌توان گفت: كه مي‌خواهد مردم را به سوي گناهان بكشاند و به اين منظور باب توبه را به روي آنان بازمي‌گذارد كه بدون دلهره گناه كنند، هم‌چنين در آيه مورد بحث چنين منظــوري ندارد، بلكه اين‌گونه خطاب‌هــا مايه زنده شدن دل‌هاي نوميـد و مرده است. (1)