روش‌های مدیریت، برنامه‌ریزی وپیام رسانی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 203

«محققا خدا دوست مي‌دارد كساني را كه در راه او به صف كارزار مي‌ايستند تو گويي بنياني ساخته شده از قلعند!» (4 / صف)

گفتار آيه در زمينه توبيخ است، مي‌خواهد مؤمنين را به خاطر اين كه بدان‌چه مي‌گويند عمل نمي‌كنند توبيخ كند، قرآن پر است از آياتي كه مؤمنين را توبيخ و عتاب مي‌كند، مخصوصا آياتي كه درباره جنگ‌ها و متعلقات آن نازل شده، از قبيل آيات راجع به‌جنگ احد، احزاب، حنين، صلح‌حديبيه و جنگ تبوك و مسأله‌انفاق درراه‌خداوامثال‌آن.

1- الميــزان ج :10 ص: 137 .

(386) روش‌هاي مديريت، برنامه‌ريزي و پيام‌رساني

و مؤمنين صالح اگر صالح شدند و جلالت قدر يافتند، به خاطر همين توبيخ‌ها بوده كه خداي‌تعالي از آنان نمود و به اين وسيله به تدريج تربيتشان كرد، وگرنه صلاح نفساني و جلالت قدر را از پيش خود درنيافتند.

و مورد توبيخ در آيه هر چند بر حسب ظاهر لفظ آيه مطلق است و در خصوص تخلف كردار از گفتار و خلف وعده و نقض عهد است و درست هم هست، چون وقتي ظاهر انسان موافق باطنش نشد، همه اين اعمال از او سر مي‌زند، وليكن سياق و زمينه آيات مورد بحث كه آيه «يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا هَلْ اَدُلُّكُمْ عَلي تِجارَةٍ تُنْجيكُمْ مِنْ عَذابٍ اَليمٍ!» (10 / صف) در آيات بعد از آن واقع شده و هم‌چنين آياتي نظير اين‌ها كه در آن است مي‌فهماند كه گويا بعضي از مؤمنين قبل از جنگ وعده پايداري داده بودند كه به هيچ وجه پشت به جنگ نكنند و پا به فرار نگذارند ويا از بيرون شدن براي جنگ تثاقل نورزنــد و يا از انفــاق در تهيـه ابــزار جنـگ براي خــود و ديگــران مضايقــه ننمايند، ولي در موقع عمل خلف وعده كرده‌اند.

شكل و شماي دفاع مورد رضاي خدا (387)

مي‌فرمايد: خداي‌تعالي از همه اعمال انسان بيش از همه از اين عملش سخت به خشم مي‌آيــد كه چيزي را بگويد كه بدان عمل نمي‌كند، چون اين خود از نشانه‌هاي نفاق است.

وقتي خداي‌تعالي از مقاتلان آن كساني را دوست مي‌دارد كه چون كوه ايستادگي كنند، قهرا از مقاتلاني كه وعده پايداري مي‌دهند، ولي پايداري نمي‌كنند و پا به فرار مي‌گذارند، خشمگين خواهد بود. (1)

فرمان جهاد و سخت‌گيري عليه كفار و منافقين