روش‌های مدیریت، برنامه‌ریزی وپیام رسانی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 82

«و اين چنين به سويت وحي كرديم قرآني عربي را تا مردم مكه و پيرامون آن را انذاركني و از روزجمع (قيامت) كه شكي درآن نيست بترساني، روزي كه دسته‌اي در بهشــت و دسته‌اي در جهنــم خواهند بود!» (7 / شوري)

«اُمَ‌الْقُري» مكه مكرمه است. مراد از انذار مكه، انذار اهل مكه است و مراد از «مَنْ‌حَوْلَها» ساير نقاط جزيرة‌العرب است، يعني آنهايي كه در خارج مكه زندگي مي‌كنند، مؤيد اين معنا كلمه «عَرَبِيّا» است، چون مي‌فرمايد: بدين جهت قرآن را عربي نــازل كرديم كه عربـــي زبان‌هــا را انذار كني.

در اين جا اين سؤال پيش مي‌آيد كه اگر غرض از نازل كردن قرآن فقط انذار عرب

نقش تدريج و زمان و مكان در ابلاغ وحي قرآن (149)

زبان‌ها باشد با جهاني بودن قرآن نمي‌سازد.

جوابش‌اين‌است‌كه دعوت پيامبراسلام در جهاني‌شدنش تدريجي و مرحله‌به مرحله بـوده، در مرحله اول به حكــم آيــه شريفـه: « وَ اَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الاَْقْرَبينَ،» (214 / شعرا) مأمور بود تنها فاميل خود را دعوت كنــد و در مرحلــه دوم به حكم آيه شريفه: «قُرْانا عَرَبِيّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ!» (3 / فصلت) مأمور شده آن را به عموم عرب ابلاغ كند و در مرحله سوم به حكم آيه: «وَ اُوحِيَ اِلَيَّ هذَا الْقُرْءَانُ لاُِنْذِرَكُمْ بِه وَ مَنْ بَلَغَ!» (19 / انعام) مأمــور شده آن را به عمــوم مـردم برساند.

يكي از ادله‌اي كه مي‌رساند كه چنين مراتبي در دعوت اسلام بوده، آيه شريفه: «اِنْ هُوَ اِلاّ ذِكْرٌ لِلْعالَمينَ!» (87 / ص) است، چون آن طوري كه از سياق سوره برمي‌آيد خطاب در آن به كفار قريش است، مي‌فرمايد: اين قرآن هدايت وتذكر براي تمام عالميان است و اختصاص به يك قوم و دو قوم ندارد و چون كتابي است همگاني ديگر معنا ندارد

(150) روش‌هاي مديريت، برنامه‌ريزي و پيام‌رساني

كـه رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله از عرب مطالبه اجر و پاداش كند.

علاوه بر اين‌كه در اين معنا هيچ حرفي نيست كه دعوت به اسلام شامل اهل كتاب و مخصوصا يهود و نصاري نيز مي‌شود، چون در قرآن بارها به اهل كتاب خطاب‌ها كرده و ايشان را به پذيرفتن دين دعوت فرموده است و نيز مسلم تاريخ است كه مردمي از غير عرب اســلام را پذيرفته‌انــد، مانند سلمــان ايراني، بلال حبشي و صهيب رومي.