اشاره
امام حسن عسكري (عليه السلام) در ماه ربيع الثاني (ششم يا هشتم يا دهم) سال 230 يا 231 ه ـ ق به دنيا آمد. مادر آن بزرگوار از زنان صالحه و عارفه بوده است كه به نام حديث، سليل، و سوسن ياد شده است. [1] . ولادت حضرت امسال همزمان شده است با دوراني كه هنوز غم تخريب مرقد عسكريين (عليه السلام) بر آن سايه افكنده است و دلهاي شيعيان بلكه مسلمانان را داغدار نمود، چرا كه امام حسن عسكري (عليه السلام) نه تنها در منظر شيعيان بلكه در ديدگاه علماي اهل سنّت و شخصيت‌هاي جهان اسلام نيز از جايگاه والا و با عظمتي برخوردار است، آنچه پيش رو داريد نگاهي است به شخصيّت امام حسن عسكري (عليه السلام) از منظر ديگران.
معتمد عباسي
نقل شده است كه جعفر بن علي الهادي از معتمد درخواست كرد كه او را به امامت نصب كند و مقام برادرش امام عسكري (عليه السلام) را بعد از ايشان به او واگذار نمايد. معتمد گفت: «منزلت و مقام برادرت مربوط به ما نمي‌شود بلكه «انّما كانت بالله عزّوجلّ» فقط از طرف خداوند عزيز و جليل است و ما هر چند در نابودي و پايين آوردن مقام آنها تلاش كرديم، خداوند از اين كار اباء دارد و هر روز بر مقام و رفعت آنها افزود، از طريق حفظ و نگهداري، و نيكو سكوت كردن و از طريق (افزودن) علم و عبادت آنها، و امّا تو اگر در نزد شيعيان برادرت منزلت و مقام او را داري، نيازي به ما نداري، و اگر از چنان منزلتي برخوردار نيستي و آن اوصافي را كه برادرت داشت دارا نيستي، از ما در اين رابطه كاري ساخته نيست.» [2] .
طبيب دربار
بختيشوع المح طبيب معروف بود و در زمان امام حسن عسكري (عليه السلام) طبيب دربار عباسي نيز بود. روزي حضرت عسكري (عليه السلام) نياز به طبيب پيدا كرد از بختيشوع درخواست كرد كه يكي از شاگردان خود را در محضر حضرت بفرستد، او به يكي از شاگردان خود دستور داد كه نزد امام حسن عسكري (عليه السلام) برود و از مقام و منزلت آن حضرت براي او نكاتي متذكر شد از جمله گفت: «طلب مني ابن الرضا من يقصده فصراليه و هو اعلم في يومنا هذا بمن تحت السّماء...؛ ابن الرضا خواسته كسي نزد او بفرستم (براي طبابت) پس تو نزد او مي‌روي در حالي كه اين مسئله را (بخوبي) بايد بداني كه در اين زمان زير آسمان از او داناتر نيست، و آنچه به تو دستور مي‌دهد اعتراض نكن.» [3] .
احمد بن عبيد الله بن خاقان
احمد عامل جمع آوري خراج و ماليات در منطقه قم بود، پدرش عبيدالله بن خاقان وزير معتمد عباسي بود، خود احمد از ناجين و دشمنان سرسخت اهل بيت (عليه السلام) به حساب مي‌آمد، او مأمور شد كه گزارش كساني از آل ابي طالب را كه مقيم سامرّا هستند و جايگاه و منزلت آنان را نسبت به سلطان بنويسد، پس او چنين گزارش داد: «در سامرّا نديدم و نشناختم مردي از خاندان علي را به مانند حسن بن علي بن محمد بن الرضا (عليه السلام) و نشنيدم جز سكوت و عفت و بزرگي و كرم او در نزد اهل بيتش و تمام بني هاشم، و همين طور همه او را مقدّم مي‌داشتند بر بزرگان، پيرمردان و رهبران و وزراء و... بعد از اين ارزش و مقام وي در نظرم بزرگ آمد و فهميدم كه دوست و دشمن او را به ديده احترام مي‌نگرند.» همين احمد نقل نموده كه در مجلس پدرم عبيدالله بودم كه دربان‌ها وارد شدند و گفتند: ابن الرضا (عليه السلام) (يعني امام عسكري(ع)) دم در است. پس پدرم با صداي بلند گفت: به او اجازه ورود دهيد، احمد گويد: از جسارت دربانان كه در نزد پدرم مردي را با كنيه (كه نشانه احترام اوست) معرفي نمودند با اين كه در نزد او جز خليفه يا ولي عهد يا فردي كه شاه عباسي معرّفي نموده بود با كنيه معرّفي نمي‌كردند، پس ديدم مردي كه قامت رسا و صورت زيبا و جوان نورس بود وارد شد به محضي كه نگاه پدرم به او افتاد چند گام جلو رفت، و هرگز نديده بودم پدرم با فردي از بني هاشم و يا رهبران و يا ولي عهدها اين گونه رفتار كند. پس زماني كه او داخل شد پدرم با او معانقه كرد و صورت و بازوي او را بوسيد و او را بر مصلّاي خويش نشاند. سپس احمد مي‌گويد فرداي آن روز بعد از اين كه پدرم نماز خواند نزد او رفتم، گفت: احمد حاجتي داري؟ گفتم: بلي، اجازه مي‌دهي سؤالي مطرح كنم؟ گفت: اجازه داري پسرم هرچه دوست داري بگو. گفتم: پدر! آن مردي كه ديروز آمد كه بود. كه آن همه تجليل و احترام و تكريم نمودي و گفتي: جانم و پدر و مادرم فداي تو باد؟ پس گفت: او امام شيعيان، و ابن الرضا بود مدتي ساكت ماند آنگاه گفت: پسرم اگر خلافت از بني عباس زائل شود هيچ كس از بني هاشم جز همين فرد مستحق آن نيست، زيرا او بخاطر فضل و عفت، صيانت نفس، عبادت، زهد، صلاحيت و رفتار زيبايش مستحق اين مقام است اگر پدر او را ديده بودي، مي‌ديدي كه مردي بزرگوار، با جلالت، بهترين و فاضلترين بود.» [4] .