نماز و روزه از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 62

«وَامْسَحُوا بِرُؤُوسِكُمْ وَ اَرْجُلَكُمْ اِلَي الْكَعْبَيْنِ،» كلمه «مَسح» به معناي كشيدن دست و يـا هـر عضـو ديگـر از لامـس اسـت بـر شـي‌ء ملمـوس، بـدون اينكـه حـائلـي بيـن لامس و ملموس باشد، و نيز خود لامس دست و يا عضو ديگر خود را به آن شي‌ء بكشد.

1- الميزان ، ج 15 ، ص 357.

مسح سر و پاها (123)

پس اينكــه فرمــود: «وَامْسَحُــوا بِرُؤُوسِكُمْ وَ اَرْجُلَكُمْ،» دلالــت دارد بر اينكــه مسح سر، مقداري از آن واجب است نه همه آن، و اما اينكــه آن مقدار كجاي سر است؟ از مدلــول آيه خــارج است و اين سنــت است كه عهده‌دار بيــان آن است، و سنت صحيـح وارد شــده به اينكـه سمت پيشانـي يعنــي جلو ســر بايــد مســح شــود. (1)

مسح پا، و اختلاف مفسرين در آن

رواياتي كه از طرق اهل سنت آمده هر چند كه ناظر به تفسير لفظ آيه نيست، و تنها عمل رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و يا فتواي بعضي از صحابه را حكايت مي‌كند، كه در وضو پاي خود را مي‌شسته‌اند، وليكن از آنجائي كه خود آن روايات در مضموني كه دارند متحد

1- الميـــــــــــــــزان ، ج 15 ، ص 359.

(124) نماز و روزه از ديدگاه قرآن و حديث

نيستند، و در بين خود آنها اختلاف است، بعضي حكايت كرده‌اند كه رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله پاي خود را مسح مي‌كرده، و بعضي ديگر حكايت كرده‌اند كه مي‌شسته، و چون اين دو دسته روايات بـا هم متعارضنـد، ناگـزيـر بـايـد طبق روايـات ائمـه اهل بيـت عمـل كرد كه مسح پا را صحيح دانستـه‌انـد.

ولي بيشتر علماي اهل سنت اخبار دسته دوم را بر اخبار دسته اول ترجيح داده‌اند و ما نيز در اينجا كه مقام تفسير آيه قرآن است سخني با آنان نداريم، زيرا جاي بگومگوي در اين مسأله، كتب فقهي است و ربطي به كتاب تفسير ندارد، تنها بگومگوئي كه ما با آنان داريم اين است كه در صدد برآمده‌اند آيه را طبق فتوائي كه خود در بحث فقهي داده‌اند حمل كنند، و به اين منظور براي آيه توجيهات مختلفه‌اي ذكر كرده‌اند، كه آيه شريفه تحمل هيچيك از آنها را ندارد، مگر در يك صورت و آن ايـن اسـت كـه قـرآن كريم را از اوج بلاغتش تا حضيـض پست‌ترين و نسنجيـده‌تـريـن كلمات پائين بياوريم.