نظام آفرینش از دیدگاه قرآن و حدیث (تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 48

(120) نظام آفرينش

حاصلش اين است كه امر عالم با همه تشتت و تفرقي كه دارد، تحت تدبير واحدي اداره مي‌شود،پس به‌همين‌دليل رب آن نيز واحداست و آن خداي‌سبحان است و خداوند تعالي كه آيات را تفصيل مي‌دهد و هر يك را از ديگري متمايز و جدا مي‌سازد و در نتيجه سعيد از شقي و حق از باطل جدا مي‌گردد و اين همان معاد است، پس خداوندمتعال از اين برهان خود دو نتيجه مي‌گيرد، يكي مبدأ و يكي هم معاد. و درباره معاد مي‌فرمايد: «لَعَلَّكُـمْ بِلِقـاءِ رَبِّكُـمْ تُوقِنُـونَ!»(1)

1- الـميــــــــزان ج 22، ص 175.

وحدت در كثرت و كثرت خواص و آثار طبيعي (121)

استناد خلقت اوليه و تداوم و بقاي اشياء به خداي تعالي

«ذلِكُمُ اللّهُ رَبُّكُمْ لاآ اِلهَ اِلاّ هُوَ خلِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ!»

- ايـن خــداي يكتاســت كــه پــروردگــار شماســت، خدايـي جــز او نيســت، خالــق همــه‌چيــز اســت...! (102 / انعــام)

عده‌اي چون ديده‌اند كه خداي تعالي خلقت تمامي اشياء را به خود نسبت داده و در عين حال رابطه عليت و معلوليت را هم صحيح و مسلم دانسته است، پيش خود براي رفع اين تنافي گفته‌اند: خداي تعالي تنها علت ايجاد اشياء است و اما بقاي اشياء مستند است به همين علت‌هايي كه خود ما به علت آن‌ها پي برده‌ايم و اگر خداي‌تعالي در بقاء هم عليت

(122) نظام آفرينش

داشت لازم مي‌آمد دو علت مستقل در يك معلول توارد و اجتماع كنند و لذا مي‌بينيم اين دسته‌ازعلماهميشه‌سعي‌دارند،وجودصانع‌عالم را به‌وسيله حدوث‌موجودات‌اثبات كنند و به‌حدوث انسان بعدازنبودش و حدوث‌زمين و حدوث‌عالم بعدازعدمش تمسك جويند.