پایان سلطه کفر، آغاز نفاق از دیدگاه قرآن و حدیث(تفسیر موضوعی المیزان) صفحه 145

(300) پايان سلطه كفر، آغاز نفاق

مردم را نيز بدان دعوت مي‌كند. در واقعياتي كه از حدود كار و عمل بيرون است، از مردم مي‌خواهد برهان به كار برند، و در غير آن، مسلمات و قضايايي كه چون گفتار بزرگان موجب عبرت گرفتن است، استعمال نمايند.

از طرفي قرآن، در بيان مقاصد خود، روش پيامبر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله را معتبر دانسته، و بر مردم لازم كرده كه به آن حضرت اقتداء و تأسي نمايند. مردم نيز چون شاگردي روش علـمـي پيامبـر صلي‌الله‌عليه‌و‌آله را تـقـليـد مـي‌نمـودنـد.

آغاز حركات فكري در مدينة النبي

آغاز حركات فكري در مدينة النبي (301)

مردم در زمان رسول اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله (منظور زماني است كه آن حضرت در مدينه بودند،) با تعليم اسلامي آشنا شده بودند. از اين نظر خيلي به حال انسان‌هاي اوليه كه مـي‌خـواستنـد علـوم و صنـاعـات را فـرا گيـرند، شبـاهت داشتند.

آن‌ها با كمال علاقه‌اي كه به تحصيل و نوشتن داشتند، به طور ساده و غيرفني، مشغول بحث‌هاي علمي شدند، و در مرحله نخست، به حفظ و قرائت قرآن و احاديث پيامبر و نقل‌آن‌ها - بدون اين‌كه نوشتن‌در كار باشد - همت گماشتند.

اندكي مباحث كلامي در ميان خود داشتند، و مناظره‌هايي هم با برخي از ارباب ملل اجنبي، خصوصا يهود نصاري - كه قبايلي از آن‌ها در جزيره‌العرب و حبشه و شـام بودنـد - به عمل مي‌آوردند. آغـاز «علم كلام» از همين جا پايه‌گذاري مي‌شود.

البته آن‌ها بـه روايت اشعـار هم كـه يك روش عربي و قومي آن‌ها بود، اشتغال

(302) پايان سلطه كفر، آغاز نفاق