مشخصات قرآن و تاریخ وحی و تنظیم و تفسیراز دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 128

مفهوم حروف مقطّعه در قرآن (247)

8 - مراد به اين حروف، اين است كه اشاره كند به اين‌كه امت اسلام تا آخر دهر باقــي مي‌ماند، و منقرض نمي‌شود. حساب جمل هم كه نوعي محاسبه است، بر اين معنا دلالت دارد.

9 - مراد به اين حروف همان حروف الفباست، چيزي كه هست با ذكر نام بعضي از آن‌ها از ذكر بقيه بي نياز بوده، و در حقيقت خواسته است، بفرمايد: اين قرآن از الفباء تركيب شده است.

10 ـ اين حروف به منظور ساكت كردن كفار در ابتداي سوره‌ها قرار گرفته است، چون مشركين به يكديگر سفارش مي‌كردند كه مبادا به قرآن گوش دهند، و هر جا كسي قرآن مي‌خواند، سر و صدا بلند كنند تا صوت قرآن در بين صوت‌هاي نامربوط گم شود. گاهي مي‌شود كه در هنگام شنيدن صوت قرآن سوت مي‌زدند، و بسا مي‌شد

(248) مشخصات قرآن

كف مي‌زدند، و گاهي صداهاي دسته جمعي در مي‌آوردند رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله را در خواندن آن دچار اشتباه سازند، لذا خداي‌تعالي در آغاز بعضي از سوره‌هاي قرآن اين حروف را نازل كرد تا آن رجاله‌ها را ساكت كند، چون وقتي اين حروف را مي‌شنيدند به نظرشان عجيب و غريب مي‌آمد و به آن گوش فرا مي‌دادند، و درباره‌اش فكر مي‌كردند، و همين اشتغالشان به آن حروف از جار و جنجال بازشان مي‌داشت، و در نتيجه صداي قرآن به گوششان مي‌رسيد!

11 - اين حروف از قبيل شمردن الفباست و مي‌خواهد بفهماند: اين قرآني كه تمامي شما مردم عرب را از آوردن مثلش عاجز كرده، از جنس همين حروفي است كه روزمره با آن محاوره و گفتگو مي‌كنيد و در خطبه‌ها و كلمات خود به كار مي‌بنديد، بايد از اين‌كه نمي‌توانيد مثل آن را بياوريد، بفهميد كه اين كلام از ناحيه خداي‌تعالي است، و

مفهوم حروف مقطّعه در قرآن (249)

اگر در چند جا و چند سوره اين حروف تكرار شده، براي اين بوده كه همه جا محكميِ برهان را به رخ كفار بكشد! (اين تفسير از قطرب روايت شده، و ابومسلم اصفهاني هم هميــن وجه را اختيار كــرده و بعضي از مفسريـن قرون اخير نيز بدان تمايل كرده‌اند.)

اين بود آن 11 وجهي كه مرحوم طبرسي از مفسرين نقل كرده است، و در بين وجوهي كه از ايشان نقل شده، مي‌توان وجه ديگري قرار داد. مثلاً از ابن‌عباس نقل شده كه در خصوص «الف لام ميم» گفته است كه «الف» اشاره است بـه نـام الـلّـه، لام به جبرئيـل، ميم به محمد صلي‌الله‌عليه‌و‌آله .