مشخصات قرآن و تاریخ وحی و تنظیم و تفسیراز دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 137

سوره استثنائي فاتحة الكتاب

1- الـميــــزان ج : 4، ص : 328.

سوره استثنائي فاتحة الكتاب (265)

اين سوره كلام خداي سبحان است، اما به نيابت از طرف بنده‌اش! زبان حال بنده‌اش است در مقام عبادت و اظهار عبوديت، كه چگونه خدايش را ثناء مي‌گويد، و چگـونه اظهار بندگي مي‌كند!

بنابراين اين سوره اصلاً براي عبادت درست شده است، و در قرآن كريم هـيـچ سـوره‌اي نـظيـر آن ديـده نمـي‌شـود. چنـد نـكتـه دربـاره آن مـورد نظـر است:

1 - سوره حمد از اول تا به آخرش كلام خداست، اما در مقام نيابت از بنده‌اش، و اين‌كه بنده‌اش وقتي روي دل متوجه به سوي او مي‌سازد، و خود را در مقام عبوديت قرار مي‌دهد، چـه مي‌گويد!

2 - اين سوره به دو قسمت تقسيم شده است: نصفي از آن براي خدا، و نصف ديـگـري بـراي بنـده خـدا!

(266) مشخصات قرآن

3 - اين‌سوره مشتمل‌بر تمامي معارف‌قرآني‌است، و با همه‌كوتاهي‌اش به‌تمامي معارف‌قرآني اشعار دارد:

- چون قرآن كريم، با آن وسعت عجيبي كه در معارف اصولي‌اش، و نيز در فروعات متفرع بر آن اصول دارد؛ از خالقش گرفته تا احكام؛ و احكامش، از عبادات گرفته تا سياست و مسائل اجتماعي ؛ وعده‌ها و وعيدها، داستانها و عبرتهايش؛ همه و همه بياناتش به چند اصل برمي‌گردد: اول توحيد، دوم نبوت، سوم معاد و فروعات آن، چهارم هدايت بندگان به سوي آن‌چه مايه صلاح دنيا و آخرتشان است؛ و اين سوره با همه اختصار و كوتاهي‌اش، مشتمل بر اين چند اصل است، و با كوتاه‌ترين لفـظ، و روشـن‌تــريـن بيـان، بـه آن‌ها اشـاره نمـوده اسـت!